nieuwsbrief rechtsgeschiedenis - Augustus 2014

www.rechtsgeschiedenis.be
Recente Publicaties - Call For Papers - Kalender - Varia
 

Woord Vooraf

 

Geachte lezer,

Zomerse agendaproblemen

De zomermaanden betekenen dat het er soms iets trager aan toe gaat, zodat men daarna met des te meer zin weer volop aan de slag kan gaan. Zelfs bepaalde collega’s die haast alomtegenwoordig zijn, zullen op  12 september voor hartverscheurende keuzes staan. Op een en dezelfde dag zijn er drie afscheidscolleges gepland waarop eigenlijk elke rechtshistoricus aanwezig zou moeten zijn. In Gent neemt Mark Van Hoecke de honneurs waar, in Tilburg Trix Jacobs en in Leiden Willem Zwalve. Die laatste twee vangen zelfs op exact hetzelfde uur aan. We prijzen ons gelukkig dat het afscheidscollege van Laurens Winkel op een andere dag, nl. 10 oktober, doorgaat. De vraag is echter of we in deze gevallen mogen spreken van een afscheid. Menswetenschappers vallen sowieso niet te vergelijken met bepaalde collega’s uit de exacte wetenschappen. Die doven vaak uit eens ze hun leerstoel opgeven omdat ze niet langer beschikken over het grote laboratorium dat ze nodig hadden. De rechtshistoricus kan rustig verder werken in zijn of haar archieven en bibliotheken. Bovendien is het rechtshistorisch onderzoek van die aard dat de hoogleraar zijn of haar onderzoek zelf verricht en niet teert op  het werk van medewerkers, zoals elders wel eens gebeurt. Dat leidt dan tijdens de carrière wel tot een langer cv dat dan een teken zou moeten zijn van een grotere productiviteit, maar die soufflé zakt dan weer in elkaar na de pensionering. Rechtshistorici nemen dergelijke doping niet tijdens hun aanstelling aan de universiteit en blijven daarna dan ook volop aan de slag.  Wie dat ondertussen meer dan afdoende bewijst, is Jos Monballyu van wiens hand nog voortdurend nieuwe boeken verschijnen. We twijfelen er niet aan dat de collega’s  Van Hoecke, Jacobs, Zwalve en Winkel ons ook na hun afscheidscollege zullen verblijden met nieuw werk. Meer nog, stiekem durven we hopen dat het beste nog zal komen, want wat lekker is, smaakt naar meer. Laat de nieuwe golf afscheidscolleges dan ook het aperitief zijn voor copieuze maaltijden in de komende jaren van deze schitterende koks uit de rijke keuken van rechtsgeschiedenis.

 

Met vriendelijke groeten

Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST, Stefan HUYGEBAERT, Sebastiaan VANDENBOGAERDE & Maarten VANKEERSBILCK

 

1. Recente Publicaties

  • VAN EECKHOUTTE W. & MAES B. (eds.), Genius, Grandeur & Gêne. Het Fin de Siècle rond het Justitiepaleis te Brussel en de controversiële figuur van Edmond Picard, Gent, Knops Publishing, 2014.

De balie van de advocaten bij het Hof van Cassatie heeft het project opgevat om een nieuwe reeks publicaties te lanceren onder de naam Cassatio. Het eerste boek in deze reeks bundelt de teksten van het symposium dat op 15 oktober 2013 georganiseerd werd in de plechtige zittingzaal van het Hof van Cassatie. Deze eerste indrukwekkende uitgave is net als het symposium getiteld Genius, Grandeur & Gêne: Het Fin de Siècle rond het Justitiepaleis te Brussel en de controversiële figuur van Edmond Picard. Het resultaat is een volledig verzorgde, tweetalige uitgave die niet enkel bibliofielen zal aanspreken, maar ook kunstliefhebbers, historici en uiteraard juristen, met rechtshistorische en –iconografische bijdragen. Voor een korte samenvatting en de inhoudsopgave kan men terecht bij de folder. De intekenaars die het bijgevoegde formulier voor 25 augustus 2014 naar de uitgever terugsturen, genieten niet alleen van 25%, korting, maar zullen daarnaast ook hun naam en functie vereeuwigd zien in het boek, en worden uitgenodigd voor de officiële presentatie in september. Voorintekenen kan overigens ook heel eenvoudig via mijnwetboek.be.

  • DEBAENST B. & DELBECKE B. (eds.), Vangnet of springplank? Het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht in een moderne samenleving (1804 - heden), Brugge, Die Keure, 2014.

Het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht heeft ondanks zeer beperkte tussenkomsten van de wetgever fascinerende evoluties ondergaan. Deze gaan veel verder dan de evolutieve interpretatie van de begrippen fout, schade en oorzakelijk verband. Deze publicatie biedt een terugblik op de rechtsgeschiedenis en wil een mogelijke aanzet zijn voor verder diepgravend onderzoek naar de geschiedenis van de buitencontractuele aansprakelijkheid in België. Een volledige inhoudsopgave en bestelbon kan u hier vinden.

 

 

2. Call For Papers

 

  • 3 oktober 2014 - 'The Trouble with Custom', Leuven.

In het kader van de presentatie van hun nieuwe boekenreeks, organiseert LECTIO een lezing en doctoral seminar rond het thema “The Trouble with Custom”. Op 2 oktober 2014 geeft professor Emily Kadens om 17h een lezing getiteld “The Intellectual History of Custom”. Deze is toegankelijk voor iedereen. Op 3 oktober volgt er een seminar voor doctorandi en post-docsrond hetzelfde thema. Deelnemers krijgen de kans om hun onderzoeksproject voor te stellen en te bediscussiëren met professor Kadens en de andere deelnemers. Kandidaten voor de seminar moeten appliceren voor 25 augustus 2014. Alle informatie kan worden nagelezen in de call for papers.

  • 11-12 februari 2015, 'La Gazette des tribunaux'. Laboratoire et miroir de la littérature (1825-1870), Rouen/Parijs.

Onder leiding van Sylvain Ledda en Sophie Vanden Abeele-Marchal vindt op 11 en 12 februari 2015 in de Université de Rouen/Université de Paris-Sorbonne een colloquium plaats over de Gazette des tribunaux als een van de belangrijkste juridische tijdschriften in Frankrijk. Haar ontstaan in 1825 past binnen de postrevolutionaire democratisering van justitie, waarbij de fascinering bij het grote publiek voor faits divers haar succes verzekerde. De Gazette vernieuwde fundamenteel de wijze waarop justitie gemediatiseerd werd, zowel in beelden als in narratieve structuren. Het colloquium wil een interdisciplinaire benadering van de Gazette realiseren, met bijzondere aandacht voor de fictionalisering; recht en gerecht volgens de Gazette; haar auteurs; de genres; en de criminele cultuur en beeldvorming die er uit voortkomen. Geïnteresseerden kunnen een voorstel indienen tot 1 september 2014 via sylvain.ledda@univ-rouen.fr en sophie.vanden_abeele@paris-sorbonne.fr.
 

3. Kalender

  • 29 augustus 2014 - Studiedag: De 'Belle Epoque' van het Belgisch recht (1870 - 1914), Gent

De ‘Belle Epoque’, tussen ruwweg 1870 en 1914, staat bekend als een bloeiperiode voor de wetenschap, nijverheid, kunst en cultuur in België en Europa. De vraag rijst in hoeverre het Belgisch recht eveneens door deze dynamiek gekenmerkt werd. In de wetenschappelijke literatuur wordt ons land op juridisch vlak namelijk vaak afgedaan als het kleine broertje van Frankrijk, waarbij het Belgisch recht slechts als een flauw afkooksel van het Franse recht gezien wordt. Hierbij wordt dan bijvoorbeeld verwezen naar het feit dat de Napoleontische wetboeken in voege bleven in België, waardoor de Belgische juristen massaal een beroep deden op de Franse juridische literatuur.

Nochtans zijn er talloze indicatoren die erop wijzen dat de Belgische rechtscultuur in de Belle Epoque tot grote bloei kwam. Op verschillende plaatsen, zoals Brussel en Gent, verschenen majestueuze nieuwe justitiepaleizen, die de uitstraling van de Belgische justitie moesten belichamen. Een andere illustratie van de ontwikkeling van het Belgisch recht waren de vele nieuwe juridische tijdschriften. De ontwikkelingen van het Belgisch recht kenden grote aandacht in het buitenland en speelden vaak een voortrekkersrol. Dit hangt samen met het feit dat België in deze periode een groot aantal juristen met internationale uitstraling voortbracht. Allereerst is er de Gentse hoogleraar François Laurent en zijn progressieve ideeën op het vlak van het burgerlijk recht. Te vermelden zijn ook de gebroeders Gustave en Albéric Rolin, die een belangrijke rol speelden in de ontwikkeling van het internationaal recht en de rechtsvergelijking. Minder bekend is de figuur van Charles-Xavier Sainctelette, met zijn baanbrekende studie uit 1884, die inhoudelijk een voorafspiegeling vormt van de École de la libre recherche scientifique, die vanaf de eeuwwisseling furore zou maken in Frankrijk. Op het vlak van het strafrecht kunnen Adolphe Prins en Jules Lejeune vermeld worden. Last but not least is er in deze periode ook nog de onvermoeibare Edmond Picard, de drijvende kracht achter onder andere het Journal des Tribunaux en de Pandectes belges.

Op vrijdag 29 augustus 2014 wordt te Gent een studiedag georganiseerd door het Gentse Instituut voor Rechtsgeschiedenis om deze Belgische juridische ‘Belle Epoque’ in kaart te brengen. Plaats van gebeuren is de Gentse Rechtsfaculteit (Facultaire Raadzaal). Deelname is gratis. Gelieve aan te melden bij karin.pensaert@ugent.be. Voor bijkomende vragen of inlichtingen: bruno.debaenst@ugent.be. Voor het programma, zie bijlage.

  • 3-4 september 2014 - Visualising Law and Gender, Twickenham

Het Centre for Law and Culture van St Mary’s University in Twickenham (Londen) organiseert dit jaar haar congres onder de titel Visualising Law and Gender. Het congres gaat door op 3 en 4 september 2014 en vertrekt vanuit de idee dat visualisaties door recht zowel worden geregeld als gecreëerd. Centrale vraag is dan ook hoe recht zowel gender als beelden regelt. Het congresdiner op 3 september wordt voorafgegaan door een bezoek aan Strawberry Hill, Horace Walpoles prachtige pioniersproject binnen de neogotiek. Het programma voor het congres staat reeds online, en ook inschrijven is mogelijk.

  • 7-11 september 2014 - Deutscher Rechtshistorikertag, Tübingen

De eerstvolgende Deutscher Rechtshistorikertag vindt plaats van 7 tot 11 september 2014 in Tübingen, in de Neue Aula. Een exclusief orgelconcert voor de gasten van het congres wordt georganiseerd in de Stiftskirche, naast onder meer een ontvangst door de burgemeester. Het volledige programma staat reeds online.

  • 12 september 2014 - Afscheidscollege Beatrix C.M. van Erp-Jacobs "Een kwestie van tijd"

Dit zal doorgaan om 16.15 in de aula van de Universiteit van Tilburg, Warendelaan 2, Tilburg.

  • 12 september 2014 - Afscheidscollege Willem Zwalve "Contemporaine ongelijkheid"

Dit gaat door om 16.15 in het Groot Auditorium, Academiegebouw, aan het Rapenburg 73 in Leiden. Vanwege beperkte plaatsruimte wordt belangstellenden verzocht zich aan te melden via www.oraties.Leidenuiniv.nl . Omdat er geen togaprotocol wordt gehanteerd kunnen hoogleraren en hun partners meteen plaatsnemen in de voorste zijbanken.

  • 16 - 20 september 2014 - Congres van de Société Internationale Fernand De Visscher pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité: Principe et regula iuris, Napels

De website over the congres van de Société Internationale Fernand De Visscher pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité (SIHDA) is bij deze online. Via de website is inschrijven voor het congres mogelijk en men vindt er ook praktische informatie. Zo leest men er onder andere over de mogelijke uitstappen naar Pompei en het Museo dei Coralli Liverino, de Campi Flegrei, Ravello of Napels.

  • 24-29 September 2014 - Fiat lex: history-jurisprudence-art. An interdisciplinary masterclass on visual representations of law and justice
    Van 24 tot 29 september wordt een Doctoral School Specialist Course georganiseerd, onder de titel Fiat lex: history-jurisprudence-art. An interdisciplinary masterclass on visual representations of law and justice. Professor Desmond Manderson (Australia National University) zal er doctoraatsstudenten met lopend onderzoek in de (kunst-)geschiedenis, rechten en/of filosofie denkwijzen aanleren over de raaklijnen tussen recht, soevereiniteit, geschiedenis en het visuele. Een bezoek aan het Gentse Museum voor Schone Kunsten, waarbij de theorie in de praktijk gezet wordt, maakt deel uit van de masterclass. Professor Manderson is een internationale autoriteit binnen de Law and the Humanities, en sluit de master class af met een publieke key note lecture. De masterclass en lezing gaan door op de faculteit rechten. Het programma en de mogelijkheid tot inschrijving voor deze specialist course staat online en kan u in bijlage terugvinden.
  • 29 September 2014 - Lezing Desmond Manderson (ANU), Klimt’s Jurisprudence: Sovereign Violence and the Rule of Law
    Op maandag 29 september geeft professor Desmond Manderson (Australia National University), een internationale autoriteit binnen de Law and the Humanities, een lezing over een fascinerend en verloren gegaan fin-de-siècle kunstwerk op de grens tussen recht, kunst en filosofie.  Onder de titel Klimt’s Jurisprudence: Sovereign Violence and the Rule of Lawheeft professor Manderson het over soevereiniteit zoals uitgedrukt door het plafondschilderij Jurisprudenz dat in 1894 bij Gustav Klimt (1862-1918) besteld werd voor de Universiteit van Wenen. Daarbij wordt de link gelegd met twee andere belangrijke gebeurtenissen in het Wenen van toen: de opvoering van Aeschylus’ Oresteia en het verschijnen van Freuds Die Traumdeutung. De lezing gaat door op maandag 29 september 2014 om 19 uur in Auditorium B van de faculteit rechten, Universiteitsstraat 4, binnenkoer vleugel B. De lezing is open voor iedereen en duurt ca. 1 uur, met achteraf tijd voor Q&A. Voor eventuele vragen kan men terecht bij Karin.Pensaert@ugent.be.
  • 10 oktober 2014- Afscheidscollege Laurens Winkel "Themis en Clio revisited"

Dit gaat door in de Aula van de Erasmus Universiteit, Woudestein, Rotterdam, om 16.00.  In de ochtend van diezelfde dag vindt in Rotterdam een klein colloquium plaats  (aanvangstijd 9.30) waaromtrent zo spoedig mogelijk nadere aankondigingen volgen.

  • 16-18 oktober 2014 - Die Päpste und die Einheit der Lateinischen Welt. Internationaler Kongress, Mannheim

Na heel wat vernieuwend onderzoek naar het gegeven ‘pausdom’ en de politieke, culturele en rechtelijke orde die daarmee gepaard gaat, volgt in 2017 een tentoonstellingsproject voor het grote publiek onder de titel “Die Päpste und die Einheit der Lateinischen Welt. Altertum – Mittelalter – Renaissance”. Deze tentoonstelling zal plaatsvinden in het Reiss-Engelhorn-Museen in Mannheim alsook in de Vaticaanse musea. Ter voorbereiding daarvan worden twee congressen georganiseerd, waarvan het eerste, op 16 tot 18 oktober in het Reiss-Engelhorn-Museen, zich toespitst op het pausdom in de klassieke oudheid en de middeleeuwen alsook op thema’s rond het pauselijk en de pauselijke autoriteit en universaliteit. Tot 15 september kan men gratis inschrijven voor het congres via buchungen.rem @mannheim.de.

  • 29-30 november 2014 – The Historical Origins of International Criminal Law, New Dehli

Onder de titel The Historical Origins of International Criminal Law organiseert het Forum for International Criminal and Humanitarian Law twee rechtshistorische congressen. Na het congres in Hong Kong van 1 en 2 maart over historische processen en gebeurtenissen uit het internationaal strafrecht tot de periode na de tweede wereldoorlog, volgt in New Dehli op 29 en 30 november een congres over de meer recente geschiedenis. Dit congres gaat op zoek naar het gemeenschappelijke hinterland van het internationaal strafrecht en wordt mede georganiseerd door het Centre for International Law Research and Policy, het European University Institute (Department of Law), Peking University en Waseda University Law School.

  • 11-12 december 2014, Les avocats en temps de guerre. Représentations d’une profession face à la crise, Nice.

Sinds het optreden van Demosthenes en Cicero is de advocaat, meer dan louter een lid van een juridische beroepsgroep, ook een burger en politieke actor met een sociale rol. Met die gedachte in het achterhoofd wil het E.R.M.E.S., de organisator van dit internationaal colloquium, zich toespitsen op de figuur van de advocaat in tijden van oorlog, los van welke periode dan ook, in de Frans-Italiaanse context.

Het programma kan u hier raadplegen.

  • 11 - 12 december 2014, Belgisch-Nederlands Rechtshistorisch Colloquium, Brussel.

Het Belgisch-Nederlands rechtshistorisch colloquium is een vaste waarde onder rechtshistorici in België en Nederland. Het colloquium biedt een forum voor rechtshistorici uit de Lage Landen om lopend onderzoek voor te stellen en te laten toetsen door hun peers. In 2014 vindt de conferentie plaats aan de Vrije Universiteit van Brussel.

Programma, inschrijvingsformulier en nadere informatie wordt later aangekondigd via de website van de onderzoeksgroep CORE en via de Courant.
 

4. Varia

  • Prof. dr. Erk Volkmar-Heyen richtte eind 2012 een research fellowship op binnen het veld van de Europese administratieve geschiedenis ("The JEV-Fellowship for European Administrative History"), binnen het kader van de German University Foundation (Bonn, Germany). Het betreft een beurs van maximaal 12 maanden, speciaal gericht op doctorandi en postdocs. Onderzoekers uit Duitsland en daarbuiten die zich in het begin van hun onderzoek binnen het veld van de Europese administratieve geschiedenis (16de – 20ste eeuw) bevinden, kunnen appliqueren. Comparatief onderzoek wordt in het bijzonder aangemoedigd. Voor meer informatie kan men hier terecht.
  • Aan het onderzoekscentrum HOST (Historisch Onderzoek naar Stedelijke Transformatieprocessen) van het departement Geschiedenis van de Vrije Universiteit Brussel lopen momenteel drie vacatures.

Het betreft ten eerste een vacature voor een voltijds doctoraatsbeurs voor het verrichten van onderzoek rond het thema Arme migranten of vreemde arbeiders? Stad-platteland relaties in de regulering van migratie in achttiende-eeuws Vlaanderen. Dit onderzoek zal zich in het bijzonder richten op het zogenaamde Concordaat van Ieper, een multilaterale overeenkomst rond migratie en armenzorg uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Promotoren zijn Anne Winter (VUB) en Thijs Lambrecht (UGent). Meer info in bijgevoegd document en via http://www.vub.ac.be/phd/.

Ten tweede is aan hetzelfde onderzoekscentrum een voltijdse doctoraatsbeurs te begeven voor het verrichten van onderzoek rond het thema Macht in een Metropolis. Stedelijke elitevorming in de demografische en commerciële bloeifase van Antwerpen (ca. 1450 – ca. 1550).
Dit onderzoeksproject wordt gefinancierd door het IUAP-project City and Society in the Low Countries (ca. 1200-ca. 1850) – Work package 3: Urban Community Building: Inclusion and Exclusion (Federaal Wetenschapsbeleid België) en de Vrije Universiteit Brussel en heeft Frederik Buylaert (VUB) en een nader te bepalen co-promotor als promotoren. Meer info in bijgevoegd document en via http://www.vub.ac.be/phd/

Ten derde is er een vacature voor een voltijds doctoraatsbeurs voor onderzoek rond De waakzame stad. Representatie en registratie van identiteiten in de stedelijke samenleving van de Zuidelijke Nederlanden (15e – 19e eeuw), met Frederik Buylaert en Anne Winter (VUB) als promotoren. Ook dit onderzoeksproject wordt gefinancierd door het IUAP-project City and Society in the Low Countries (ca. 1200-ca. 1850) – Work package 3: Urban Community Building: Inclusion and Exclusion (Federaal Wetenschapsbeleid België) en de Vrije Universiteit Brussel. Meer info in bijgevoegd document en via http://www.vub.ac.be/phd/
 
 

Met vriendelijke groet,

Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde,
Maarten Vankeersbilck.

 


M.m.v.

Frederik Dhondt
Alain Wijffels

Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:

Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Maarten Vankeersbilck

 

De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be

Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.