|
|
Woord Vooraf
Geachte lezer,
Verderop in deze aflevering van de Rechtshistorische Courant kan u een call for papers vinden voor het volgende Belgisch-Nederlandse Rechtshistorisch Congres. Gastheer, of misschien beter: werkpaard van dienst, is Dave De ruysscher van de Vrije Universiteit Brussel. Graag willen we aanpikken bij enkele elementen van zijn oproep: “Zoals gebruikelijk wordt daarbij voorrang
gegeven aan jonge onderzoekers die hun onderzoek willen voorstellen.” Dat is inderdaad een van die mooie dingen die ons congres van Nederlanders en Belgen onderscheidt van andere grote congressen in het vakgebied. Hier geldt geen prior tempore, potior iure, maar wel het omgekeerde. De Belgisch-Nederlandse zijn bij uitstek een mogelijkheid voor aanstormend talent om zich voor te stellen aan de gevestigde waarden. Die laatsten kunnen dan niet enkel genieten van nieuwe inzichten, maar ook, met enige weemoed, terugdenken aan hun eigen eerste stap in de rechtshistorische wereld op diezelfde Belgisch-Nederlandse. Nu enkele sterkhouders van vroeger, ons levende geheugen, ons verlaten hebben past het om nog eens in herinnering te brengen waarom jongeren op de Belgisch-Nederlandse voorgaan. Die regel is eigenlijk slechts een uitloper van de echte bedoeling van deze tweejaarlijkse congressen: de wens om de banden tussen Vlaanderen en Nederland aan te halen en zo, met de hulp van Nederland, de positie van het Nederlands als taal van rechtsgeschiedenis in Vlaanderen te versterken. (Met dank aan Louis Berkvens die zo vriendelijk was hierop te wijzen.) Deze wil tot samenwerking en wederzijdse steun bestaat nog steeds en is alleen maar sterker geworden, denk bv. aan Pro Memorie, een tijdschrift van hoog niveau in onze eigent taal. De situatie is ondertussen wel veranderd. Was ooit het Frans de grote vijand, dan moet nu toch wel benadrukt worden dat net heel wat Franstalige professoren rechtsgeschiedenis en Romeins recht grote inspanningen doen om Nederlands te spreken en hun leerlingen ook daartoe aanmoedigen. In die geest van openheid past ook dat De ruysscher in zijn oproep schrijft: “De voertaal op het Belgisch-Nederlands rechtshistorisch congres is Nederlands, maar de voordracht mag ook in het Engels of Frans worden gehouden.”, waarbij wij dan graag toevoegen: “door anderstaligen”. We hopen immers dat Franstaligen uit zuidelijke deel van België of uit het oude graafschap Vlaanderen, zoals Rijsel, of anderstaligen, werkzaam in Vlaanderen en Nederland, deze kans aangrijpen om het Nederlands als taal van rechtsgeschiedenis te ontdekken. Meer nog, stiekem hopen we dat enkelen van hen daarna zich verder in onze taal willen bekwamen. Wie dat doet als Franstalige, zal zich daarmee in goed gezelschap bevinden. Niemand minder dan Jean Yver, toch wel een van Frankrijks grootste rechtshistorici, leerde ooit Nederlands alleen maar omdat hij die prachtige blauwe banden, nl. Meijers’ magnum opus over het Ligurische erfrecht in de Nederlanden, wou lezen.
Daarnaast is er ook nog slecht nieuws. Zonet bereikte ons alweer een droef bericht. De Gentse emeritus Michel Baelde is afgelopen maandag overleden. Michel Baelde was een leerling van E.I. Strubbe. Zijn proefschrift over de Collatarele Raden onder Karel V geldt nog steeds als baanbrekend. Ook na dit werk bleef Michel Baelde trouw aan de instellingengeschiedenis van de Nieuwe Tijden in de Zuidelijke Nederlanden. Naast een studie over het vorstelijk domein, verschenen van zijn hand tientallen bijdragen over de instellingen op alle niveaus, dus niet enkel de centrale, maar ook de lokale instellingen omdat hij er nu eenmaal van overtuigd was dat de vorstelijke macht onlosmakelijk verbonden was met de mede- en tegenwerking op lagere niveaus. Ook in zijn publicaties bediende Michel Baelde het gehele spectrum van tijdschriften, van de grote namen tot hun plaatselijke, maar daarom niet minder waardevolle, tegenhangers. Hij zal echter vooral in de herinnering blijven als een begenadigd lesgever. Zowel juristen als historici kwamen in grote getale naar zijn lessen, want hij was een echte publiekstrekker. Op onnavolgbare wijze legde hij telkens het spel van de macht uit dat achter de op het eerste zicht droge regels van een of andere juridisch document schuilging. Zijn leermeester Strubbe leerde als grote paleograaf een hele generatie oude teksten lezen, Baelde leerde een daaropvolgende generatie hoe ze daarna die teksten ook konden begrijpen. We zullen deze minzaamste aller proffen daarvoor voor altijd erkentelijk blijken.
De uitvaartplechtigheid heeft vrijdag plaatsgevonden in beperkte kring. Blijken van medeleven kunnen via het adres Koningslaan 62 8300 Knokke-Heist België worden overgemaakt aan Lea Baelde-Verbiest en John en Nicole Baelde, de weduwe en kinderen van professor Baelde.
Met vriendelijke groeten
Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST, Stefan HUYGEBAERT, Sebastiaan VANDENBOGAERDE & Maarten VANKEERSBILCK
|
1. Recente Publicaties
|
- DE SCHEPPER Hugo, "Belgium dat is Nederlandt" Identiteiten en identiteitsbesef in de Lage Landen, 1200 - 1800, Breda, Papieren Tijger, 148 p.
Volgens prinses Máxima had zij in 2007 geen Nederlandse identiteit aangetroffen in het land waar ze inmiddels koningin is. De Nederlandse identiteit is een complex verhaal. Het is ook een Belgische identiteit of een Hollandse, een Oost-Nederlandse, een Waalse en zeker een Vlaamse. Het is een Bourgondische, een Brabantse, een katholieke en calvinistische identiteit. Zij bestaat uit vele facetten wortelend in een gemeenschappelijke geschiedenis van ongeveer zeventien provinciën. Hoe dat precies in elkaar zit verduidelijkt emeritus prof. dr. Hugo de Schepper (o Aalst, 1934) in “Belgium dat is Nederlandt”. Veel kaarten en plaatwerk verhelderen en ondersteunen zijn betoog. Máxima, maar ook Mathilde en de andere Belgische koningen en koninginnen kunnen er nog wat van opsteken.
In het licht van het aanstaande eeuwfeest in 2015 besluit de auteur met gegevens die het beeld dat in het collectieve geheugen over “het Koninkrijk der Nederlanden/le Royaume des Belgiques” en over de scheiding van 1830 is beklijfd, toch enigermate relativeren.
|
|
|
2. Call For Papers
- 15 - 19 september 2014 - Historical Network Research Conference 2014, Gent.
Deze conferentie is een vervolg op de Future of Historical Network Research (HNR) conferentie van 2013 en heeft tot doel om academici van alle historische disciplines, sociologen, andere humane wetenschappers, geografen en computerspecialisten samen te brengen om te discussiëren over het opkomende veld van historische sociale netwerkanalyse. De concepten en methoden van sociale netwerkanalyse in historisch onderzoek worden niet langer enkel gebruikt als metaforen maar worden steeds meer in de praktijk aangewend. En de toegenomen beschikbaarheid van (on)geordende digitale data, laat ons toe om complexe sociale fenomenen te analyseren.
Voorstellen (max 250 woorden) kunnen, samen met een CV, ingediend worden tot 10 mei 2014 op hnr2014@ugent.be.
Alle informatie kan u hier vinden.
- 11 - 12 december 2014, Belgisch-Nederlands Rechtshistorisch Colloquium, Brussel.
Abstracts van maximaal 400 woorden kunnen, vergezeld van een kort curriculum vitae, vóór 1 juni 2014 ingediend worden bij Dave De ruysscher.
De volledige call for papers met alle concrete informatie kan u hier raadplegen.
- 11-12 februari 2015, 'La Gazette des tribunaux'. Laboratoire et miroir de la littérature (1825-1870), Rouen/Parijs.
Onder leiding van Sylvain Ledda en Sophie Vanden Abeele-Marchal vindt op 11 en 12 februari 2015 in de Université de Rouen/Université de Paris-Sorbonne een colloquium plaats over de Gazette des tribunaux als een van de belangrijkste juridische tijdschriften in Frankrijk. Haar ontstaan in 1825 past binnen de postrevolutionaire democratisering van justitie, waarbij de fascinering bij het grote publiek voor faits divers haar succes verzekerde. De Gazette vernieuwde fundamenteel de wijze waarop justitie gemediatiseerd werd, zowel in beelden als in narratieve structuren. Het colloquium wil een interdisciplinaire benadering van de Gazette realiseren, met bijzondere aandacht voor de fictionalisering; recht en gerecht volgens de Gazette; haar auteurs; de genres; en de criminele cultuur en beeldvorming die er uit voortkomEN. Geïnteresseerden kunnen een voorstel indienen tot 1 september 2014 via sylvain.ledda@univ-rouen.fr en sophie.vanden_abeele@paris-sorbonne.fr.
|
| |
|
3. Kalender
- 15-17 mei 2014, Totalitarianism, Law and the idea of Europe, University of Helsinki, Finland
Als eerste grootschalig event binnen het project "Reinventing the Foundations of European Legal Culture 1934-1964", dat de ontstaansgeschiedenis van het idee van een gemeenschappelijke Europese rechtsgeschiedenis onderzoekt, wil deze workshop zich toespitsen op de geschiedenis van totalitair gedachtengoed, nationalisme en rechtstradities. Naast de keynote speakers Wolfgang Ernst (Zürich), Peter Fritzsche (Illinois), Nancy Partner (McGill) en Bo Stråth (Helsinki) zijn bijdragen welkom rond totalitaire ideologie en individuele identiteit, geschiedenis en verhaal, nationalisme en recht, de thematische ontdekking van Europa en de (dis-)continuïteit van Europese (rechts-)traditie.
- 22 mei 2014 - deuxièmes journées de l'Association française des jeunes historiens du droit, Parijs
Het Centre Roland Mousnier en de École doctorale II van de Université Paris-Sorbonne organiseren met de steun van het Institut d'histoire du droit (Université Panthéon-Assas) op 22 mei aanstaande de tweede journées van de Association française des jeunes historiens du droit. Onder de titel Les gens de justice : Exercice et mise en scène du pouvoir gaat de dag dit jaar door in het Appartment décanal van de Université Panthéon-Assas (12, place du Panthéon, 75005 Parijs). Het programma is online te vinden.
- 23 mei 2014 - workshop rond recent onderzoek in de volkenrechtsgeschiedenis, Gent
Op vrijdag 23 mei 2014 gaat in auditorium B van de Gentse rechtenfaculteit een informele workshop rond recent onderzoek in de volkenrechtsgeschiedenis door. Het programma vindt u hier. Deelname is gratis, maar inschrijven vooraf is verplicht bij Karin Pensaert.
- 28 mei 2014 - 6de editie van de ontmoetingen met François Laurent, Luik
Professor Dirk Heirbaut (Ugent) zal een voordracht houden met als titel "Un playdoyer pour la réhabilitation de François Laurent et son Avant-Projet (et contre Henri De Page)".
De voordracht gaat door op woensdag 28 mei 2014, om 16u00 in de Koning Boudewijn-zaal te Luik. Gelieve uw aanwezigheid te vóór 23 mei te bevestigen aan mevrouw Caroline Langevin. Verdere informatie kan u in de uitnodiging vinden.
- 30 - 31 mei 2014: Société d'histoire du droit et des institutions des pays flamands, picards et wallons - Journées internationales d'histoire du droit et des institutions, Utrecht
Ter gelegenheid van de herdenking van de vrede van Utrecht (1713), gaan de Journées internationales d'histoire du droit et des institituions door in Utrecht. Deelnemers zijn welkom op vrijdag 30 en zaterdag 31 mei, vanaf 09.30 in de Senaatszaal van de Universiteit van Utrecht, Academiegebouw, Domplein 29 in Utrecht. Het thema voor deze editie is "La Guerre de l'antiquité au monde contemporain. Droit, institutions, diplomatie, économie et société".
Inschrijven kan bij Emese von Bóné. Het inschrijvingsformulier en verdere informatie kan u hier vinden.
- 5 juni 2014 - afscheidscollege van Prof. dr. Bernard H. Stolte ter gelegenheid van zijn afscheid als hoogleraar Byzantijns recht, Groningen
Dit college zal doorgaan op donderdag 5 juni om 16.15 in the Lutherse kerk, Haddingestraat 23, 9711 KC Groningen. De volledige uitnodiging kan u hier vinden.
- 24 juni 2014 - Inaugurele rede prof. Giuseppe Falcone, Rijksuniversiteit Groningen
Op 24 juni 2014 zal prof. Giuseppe Falcone zijn inaugurele rede houden ter ere van de aan hem gegunde H.J. Scheltemaleerstoel voor Byzantijns Recht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Voorafgaand aan dit heuglijke feit organiseert de sectie Rechtsgeschiedenis in samenwerking met de Universiteit van Palermo (Italië) een symposium over Byzantijns Recht. Dit zal gehouden worden op maandag 23 en dinsdag 24 juni 2014 te Groningen in de Senaatskamer (Academiegebouw), Broerstraat 5.
Het volledige programma kan u hier raadplegen.
- 16 - 20 september 2014 - Congres van de Société Internationale Fernand De Visscher pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité: Principe et regula iuris, Napels
De website over the congres van de Société Internationale Fernand De Visscher pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité (SIHDA) is bij deze online. Via de website is inschrijven voor het congres mogelijk en men vindt er ook praktische informatie. Zo leest men er onder andere over de mogelijke uitstappen naar Pompei en het Museo dei Coralli Liverino, de Campi Flegrei, Ravello of Napels.
- 29 – 30 november 2014 – The Historical Origins of International Criminal Law, New Dehli
Onder de titel The Historical Origins of International Criminal Law organiseert het Forum for International Criminal and Humanitarian Law twee rechtshistorische congressen. Na het congres in Hong Kong van 1 en 2 maart over historische processen en gebeurtenissen uit het internationaal strafrecht tot de periode na de tweede wereldoorlog, volgt in New Dehli op 29 en 30 november een congres over de meer recente geschiedenis. Dit congres gaat op zoek naar het gemeenschappelijke hinterland van het internationaal strafrecht en wordt mede georganiseerd door het Centre for International Law Research and Policy, het European University Institute (Department of Law), Peking University en Waseda University Law School.
- 11-12 december 2014, Les avocats en temps de guerre. Représentations d’une profession face à la crise, Nice.
Sinds het optreden van Demosthenes en Cicero is de advocaat, meer dan louter een lid van een juridische beroepsgroep, ook een burger en politieke actor met een sociale rol. Met die gedachte in het achterhoofd wil het E.R.M.E.S., de organisator van dit internationaal colloquium, zich toespitsen op de figuur van de advocaat in tijden van oorlog, los van welke periode dan ook, in de Frans-Italiaanse context.
Het programma kan u hier raadplegen.
- 11 - 12 december 2014, Belgisch-Nederlands Rechtshistorisch Colloquium, Brussel.
|
| |
|
4. Varia
- Het Gentse Instituut voor Rechtsgeschiedenis kreeg onlangs van ere-decaan Yvette Merchiers enkele bijzondere oude juridische drukken cadeau. De schatkamer van de facultaire bibliotheek wordt verrijkt met de Opera omnia van Van Espen, Vinnius’ commentaar op de Instituten en Pothiers editie van de Digesten, de commentaar van d’Argentré op de Bretoense costumen en Grivels arresten van de raad van Dôle. Hartelijke dank aan prof. em. Merchiers!
- Vrijdag aanstaande 9 mei om 14u30 geeft prof. dr. Pedro Barbas Homem (Universidade de Lisboa) een causerie in het Gentse Instituut voor rechtsgeschiedenis (Universiteitstraat 4, aud. A) over ‘Law, culture and art: perspectives from history and theory of law’:
Representations of legal institutions and culture are part of European historical legacy. Many times we can use iconography of law to understand how legal institutions worked in the past. For a historian, this requires knowledge and skills, and a method of interpretation. In the past, elements used in paintings, drawings and sculptures or used in the architecture of legal buildings (courts, prisons…) were used according to traditions. Artistic freedom was not recognized as such until modern age. In the XVI century humanist literature tried the codification of narrative elements (e.g. emblematic literature). In the XIX century, romantic era and liberal and constitutional theory invented new elements, even inspired in Greek and Roman institutions, according to the sensibility of bourgeois society. Iconography was also used by political institutions to transmit a clear message about power and legitimacy of the use of force. Prof. Barbas Homem will explain and use some elements from his books in different fields of study, mainly history of law, history of justice and history of international relations, in order to conclude on the use of art and literature as a tool for legal history and legal theory.
Iedereen welkom, graag een seintje aan Karin.Pensaert@ugent.be.
|
|
Met vriendelijke groet,
Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde,
Maarten Vankeersbilck.
M.m.v.
Frederik Dhondt
Alain Wijffels
|
Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:
Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Maarten Vankeersbilck
De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be
Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.
|
