nieuwsbrief rechtsgeschiedenis - April 2013

www.rechtsgeschiedenis.be

 

Woord Vooraf

 

Waarde lezer,

In de vorige editie van de Rechtshistorische Courant haalden we een werk aan geschreven door voormalig stafhouder van de Antwerpse balie, Jan Verstraete. In ‘Het grote verzwijgen’ behandelt hij het leven van de Antwerpse advocaat Edgar Boonen (1912 – 1993). Boonen drukte een onuitwisbare stempel op de geschiedenis van de Antwerpse balie. Na het overlijden van zijn mentor, ridder René Victor (1897 – 1984) werd hij hoofdredacteur van het Rechtskundig Weekblad, waaraan hij sinds de jaren 1930 meewerkte. Dit tijdschrift maakte furore als belangrijkste Nederlandstalige juridische publicatie in Vlaanderen.


Het is echter vooral zijn rol in de collaboratie van de Antwerpse advocatuur die tot de verbeelding spreekt. In allerhande publicaties kreeg de Antwerpse balie het label ‘zwart’ opgeplakt en beschouwde men de Antwerpse advocaten als hoogst bevattelijk voor collaboratie, die zonder mededogen hun joodse confraters overdroegen. Het was Jan Verstraete die zich als lid van die balie ietwat ergerde aan dergelijke zwart-witstellingname en in 2001 repliceerde met de publicatie van zijn werk over de Jodenverordeningen en de Antwerpse balie. Hij toonde aan dat slechts enkele advocaten op politieke sleutelposities invloed hadden bij de bezetter en dat angst eerder dan overtuiging mensen aanzette om met de Duitsers mee te heulen. Algemeen zag men Edgar Boonen als een der kopstukken van de Antwerpse collaboratie, niet in het minst omwille van zijn medewerking aan Het Juristenblad,  een juridisch collaboratieblad. Na de oorlog werd hij onder meer daarom dan ook van het Tableau geschrapt. Toen in 2011 Vic van de Reijt een biografie over de schrijver Willem Elsschot publiceerde, nam hij daarin het gedicht op dat Elsschot schreef naar aanleiding van de wederopname van Edgar Boonen op de lijst van advocaten. De media bestempelde het aangehaalde feit als de zoveelste blunder van Elsschot die onlosmakelijk met de collaboratie verbonden bleef. Deze ‘mediastorm’ gaf het signaal aan stafhouder Verstraete om uit het origineel archiefmateriaal van Edgar Boonen alle informatie te halen om diens levensverhaal helder te distilleren. In de opvatting van Verstraete is ‘zwart’ of ‘wit’ een verkeerd uitgangspunt om een context, in casu een oorlogscontext, te beoordelen. Zonder misstappen te vergoelijken –de geschiedenis is wat ze is– slaagt de auteur begrip op te brengen voor de keuzes die mensen doorheen hun leven moeten maken en oog te hebben voor nuances. Dat maakt hem niet alleen tot een gedegen advocaat, maar ook tot een voortreffelijk historicus. Zijn voorbeeld kan er toe bijdragen dat nog vele andere mensen ‘uit de praktijk’ de rechtsgeschiedenis zullen verrijken.

Met vriendelijke groeten

Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST, Sebastiaan VANDENBOGAERDE & Maarten VANKEERSBILCK

 

1. Recente Publicaties

 

2. Call For Papers

  • 10 - 15 September 2013 - 'Roman law as basis of modern law' 67e conferentie van de Société Internationale Fernand Visscher pour l'Histoire des Droits de l'Antiquité (SIHDA)

Van 10 tot 15 september 2013 gaat te Salzburg de SIHDA-conferentie voor de 67e keer door. Het thema is 'Roman law as basis of Modern Law' maar elke andere verhandeling die iets te maken heeft met de vereniging is ook welkom. Geïnteresseerde sprekers kunnen een inschrijvingsformulier (in english, français, italiano) invullen en e-mailen naar martina.pachler@sbg.ac.at. U kan het ook faxen naar: +43 662 8044 130 of geheel traditioneel opsturen per post naar

Universität Salzburg
Fachbereich Privatrecht
Martina Pachler
Churfürststraße 1
5020 Salzburg

Heeft u nog meer vragen, dan kan u steeds contact opnemen met martina.pachler@sbg.ac.at

3. Kalender

300 Jaar geleden werd de Vrede van Utrecht gesloten. Naar aanleiding van deze verjaardag organiseert de vakgroep geschiedenis van de universiteit van Utrecht in samenwerking met de Dutch Society for Eighteenth-century studies een internationaal colloquium van 24 tot en met 26 april 2013. U kan op de officiële website het programma bekijken en u registreren.

 

  • 24 April 2013 - Laurentlezing door prof. dr. J-F Gerkens 'Leopold August Warnkönig: een voorganger van François Laurent in de universiteiten van Luik en Gent'

Op 24 april a.s. vindt de jaarlijkse Laurentlezing plaats. Het onderstreept de samenwerking tussen de Faculté de Droit et Science politique van de Université de Liège en de Gentse rechtsfaculteit, waarbij eens per jaar een lezing wordt gegeven, het ene jaar in Luik en het andere jaar in Gent.

Dit keer komt Luik naar Gent, en krijgen we het genoegen te mogen luisteren naar een lezing van prof. dr. Jean-François Gerkens, met als titel "Leopold August Warnkönig: Een voorganger van François Laurent in de universiteiten van Luik en Gent".

De lezing gaat door vanaf 16u in de Oude Infirmerie in het Pand, Onderbergen 1, 9000 Gent.

U zal erbij zijn? Gelieve uw komst te bevestigen uiterlijk op 22 april 12u via https://webapps.ugent.be/eventManager/events/LaurentlezingJFGerkens

 

Op vrijdag 26 april as. zal te Nijmegen in een zaal van de Rechtenfaculteit van de Radboud Universiteit de plechtige overhandiging aan prof. Chris Coppens geschieden van het eerste exemplaar van de bundel 'Recto ordine procedit magister. Liber amicorum E.C. Coppens, (= Iuris Scripta Historica 28, Wetenschappelijk Comité voor Rechtsgeschiedenis van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten)'. Brussel 2012. De bijeenkomst zal 's middags plaatsvinden en is voor alle belangstellenden vrij toegankelijk. 
Tot genoegen van de organisatoren heeft prof. dr. Gero Dolezalek, de voorganger van de heer Coppens op diens leerstoel en één der auteurs van het Liber Amicorum, zich bereid verklaard bij deze gelegenheid een voordracht te houden over een passend thema uit de Schotse of uit de Zuid-Afrikaanse rechtsgeschiedenis.
Tot slot van dit treffen zal de 'geadresseerde' van het Vriendenboek, prof. Chris Coppens een korte voordracht houden, getiteld 'Een Levend Wezen'. Dit is de vertaling van het eerste woord van het door hem lange jaren bestudeerde canoniekrechtelijke traktaat met de naam 'Animal est Substantia'. Behalve dit traktaat zal ook het belang van het canoniek recht voor de rechtsontwikkeling in Europa aan de orde komen. Na afloop van de bijeenkomst zal het glas geheven kunnen worden op het welzijn van Chris Coppens en zijn dierbaren.

Het programma is ook online beschikbaar.

Als contactpersoon voor deelnemers aan, of belangstellenden in, deze feestelijke middag zal optreden mevr. A.H.M. van Os, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Bureau in- en externe betrekkingen.
E-mail: a.vanos@jur.ru.nl
tel. 024-3616044, bezoekadres:Thomas van Aquinostraat 6, 6525 GD Nijmegen

postadres: Postbus 9049, 6500 KK Nijmegen

 

  • 3 Mei 2013 - Doctoraatsverdediging Bart Quintelier 'Een (rechts)geschiedenis van de Belgische advocatuur (1795-2006), met nadruk op het tuchtrecht, toegelicht aan de hand van de Antwerpse casus'

Op vrijdag 3 mei om 17u30, in de Facultaire Raadzaal van de Gentse Rechtsfaculteit, verdedigt Bart Quintelier zijn doctoraat, met als titel: Een (rechts)geschiedenis van de Belgische advocatuur (1795-2006), met nadruk op het tuchtrecht, toegelicht aan de hand van de Antwerpse casus (Promotor: G. Martyn; Jury: Piet Taelman, Dirk Heirbaut, Philip Traest, Fred Stevens, Remco Van Rhee).
Inhoud van het proefschrift: Welke wetgeving beheerste de “Belgische” advocatuur tussen 1790 en 2006? Wat was de invloed van de Vlaamse ontvoogding, de emancipatie van de vrouw en de democratisering en liberalisering van het hoger onderwijs op de advocatuur? Hoe was de professionele organisatie van de advocatuur? Deze thema’s worden behandeld in het eerste deel van het proefschrift. In het tweede wordt de tucht behandeld. In een eerste luik worden het wezen en de aard van het tuchtrecht, de verschillende tuchtrechtelijke instellingen (hun ontstaan, hun samenstelling en hun bevoegdheden), het materieel tuchtrecht en het formeel tuchtrecht onderzocht. In een tweede luik wordt de tuchtrechtspraak van de orde van advocaten bij de balie te Antwerpen zowel cijfermatig als inhoudelijk geanalyseerd. Daarmee wordt de theorie getoetst aan praktijk.

 

Ook het programma voor de jaarlijkse hoogmis van jonge rechtshistorici is bekend. Het 19de Europese Forum voor Jonge Rechtshistorici gaat dit jaar door in twee landen: Frankrijk en België. Met de universiteiten van Lille 2 en UGent staat het oude graafschap Vlaanderen in voor de organisatie van deze conferentie waarin rechtshistorici van heinde en ver een presentatie verzorgen rond het thema '(Wo)Men in Legal History'.

Het Forum opent op woensdagavond 15 mei 2013 te Rijsel met een keynote speech door professor Alain Wijffels. Zaterdagavond 18 mei sluit de conferentie af te Gent. Indien u interesse heeft om het forum bij te wonen, dan kan u zich registreren op https://tokyoap1.ugent.be/eventManager/events/ForumREEFYLH. Uw inschrijving is voltooid nadat u de conference fee van €100 heeft betaald. Meer details kan u vinden op de websites van de Assocation of Young Legal Historians (www.aylh.org), het Gentse Instituut voor Rechtsgeschiedenis (www.rechtsgeschiedenis.be) en van het Centre d'Histoire Judiciaire van Lille 2 (http://chj-cnrs.univ-lille2.fr/).

 

  • 16 Mei 2013 - Op donderdag 16 mei organiseert het CRIS, in het kader van het IUAP Justice & Populations, een seminarie over het thema: "L'accélération du temps dans la justice: éléments de comparaisons France-Belgique au travers du traitement de 3 contentieux" (Luik)

    Datum en tijdstip: 16/05/2013 van 13h30 tot 16h30

    Sprekers: Benoît Bastard (CNRS - ISP - ENS Cachan); Christian Mouhanna (CNRS - CESDIP); David Delvaux (CRIS - ULg); Frédéric Schoenaers (CRIS - Ulg)

    Plaats: Universiteit van Luik. Boulevard du Rectorat 7, Bât. 31, 4000 Luik. Lokaal: Salle du Conseil (niveau +3, rechtse gang van B31)

Bijwonen van dit seminarie is gratis, maar inschrijven via F.Schoenaers@ulg.ac.be is evenwel verplicht.



De Belgische grondwet van 1831 voorzag een bijzonder regime voor politieke misdrijven. Enkel een volksjury mocht ze beoordelen en een proces kon slechts achter gesloten deuren gehouden worden na een unanieme beslissing van het hof. De bekommernis om zij die de institutionele structuren in vraag stelden of aanvielen, was geïnspireerd door het Franse recht en de notie politiek misdrijf was wezenlijk verbonden met de moderniteit. Het contrast met de strenge aanpak van majesteitsschennis in het Ancien Régime was zonder meer significant. Ook later in de negentiende eeuw voorzag men bijkomende gunstmaatregelen voor politieke delinquenten, blijkens de invoering van een exceptie in het uitleveringsrecht (1833) of de introductie van een bijzonder gevangenisregime (1867). In de loop van de negentiende eeuw creëerden verschillende gelegenheidswetten nieuwe politieke delicten, maar over de relevantie van de jurywaarborg groeide ook twijfel. De beide wereldoorlogen zijn sleutelmomenten gebleken. Na WO I werden verschillende gunstmaatregelen teruggeschroefd en de politieke processen in de nasleep van WO II werden zelfs niet meer voor de jury, maar voor de krijgsgerechten gebracht. Vandaag de dag is de jurywaarborg voor politieke misdrijven dode letter, want in de naoorlogse periode zijn er geen politieke zaken meer voor assisen gekomen.
Dit colloquium wil de opkomst en de uitholling van het politiek misdrijf als strafrechtelijk concept in België verder onderzoeken.

Het programma is nu ook bekendgemaakt. De studiedag vindt plaats op woensdag 5 juni 2013 in de KU Leuven KULAK, Sabbelaan 53, 8500 Kortrijk. Inschrijven voor de studiedag, inclusief koffie en broodjeslunch, kan door voor 27 mei 2013 het bedrag van 30 euro over te schrijven op rekeningnummer BE09 4320 0000 1157 (BIC-code: KREDBEBB), met de gestructureerde mededeling 400/0008/28680. Voor vragen en opmerkingen kan u terecht op bram.delbecke@kulak.be

 

  • 10 - 15 September 2013 - 'Roman law as basis of modern law' 67e conferentie van de Société Internationale Fernand Visscher pour l'Histoire des Droits de l'Antiquité (Salzburg)

Op 10 september 2013 vanaf 16u begint te Salzburg de conferentie van de Société Internationale Fernand Visscher pour l'Histoire des Droits de l'Antiquité (SIHDA) . Het thema is 'Roman Law as Basis of Modern Law'. Vanaf 8u 's morgens kan u zich al aanmelden aan de rechtsfaculteit (Rechtswissenschaftlichen Fakultät) gelegen nabij de Oude Markt.
De algemene vergadering vindt plaats op zaterdag 14 september 2013 in het nieuwe Uni-Park van de Universität Salzburg. Aansluitend is er een excursie en de conferentie wordt op zaterdagavond afgesloten met een diner.
Zij die graag ook nog op zondag in Salzburg vertoeven, kunnen in de voormiddag een vrijblijvende excursie met een bezoek aan de vesting Hohensalzburg meemaken.
Meer praktische informatie kan u verkrijgen via martina.pachler@sbg.ac.at of via de andere leden van het organiserend comité: Prof. J. Michael Rainer, Prof. Johanna Filip-Fröschl, Daniele Mattiangeli, David Auer, Gabriele Loibichler, Anna Pichler.

 

Het Stadsarchief van Ieper besteedt in 2013 bijzondere aandacht aan 300 jaar Vrede van Utrecht, waardoor Ieper naar de Zuidelijke Nederlanden terugkeerde. Op vrijdag 29 november organiseert het samen met het Gentse Instituut voor Rechtsgeschiedenis een internationale studiedag. Het (voorlopige) programma daarvan kan u hier vinden.

 

 

4. Varia

  • Vacature Universiteit Helsinki: Post-Doc en PHD

    Het door het ERC Starting Grant-gefinancierd onderzoeksproject "Reinventing the Foundations of European Legal Cultuur 1934-1964" (foundlaw.org) is op zoek naar één post-doc en twee doctoraatsstudenten voor onderzoek gedurende een termijn van 4 jaar. Het project bestudeert de culturele receptie van Romeins recht en het gebruik van het klassieke verleden door geleerden van het Romeins recht die zoeken naar een gemeenschappelijk Europees juridisch verleden. Zowel historici als romanisten kunnen kandideren.

    Het project gaat door aan de Universiteit van Helsinki. De geselecteerde personen worden verwacht hun betrekking te starten voor het jaareinde.

Deadline: 15 April, 2013

Voor meer informatie, ga naar: http://www.helsinki.fi/recruitment/index.html?id=64815 (Post-Doc) en http://www.helsinki.fi/recruitment/index.html?id=64817 (doctoraatsstudent)

 

  • Vacature Universiteit Kopenhagen

Aan de universiteit van Kopenhagen komt er een permanente betrekking vrij in de onderzoekseenheid rechtsgeschiedenis.

Kandidaatstelling gebeurt via: http://www.ku.dk/english/available_positions/vip/

Deadline: 15 mei, 2013

 

  • 'Rechtsgeschichte' is open-access

Via de website http://rg.rg.mpg.de is het tijdschrift Rechtsgeschichte van het Max Planck Instituut voor Europese Rechtsgeschiedenis online beschikbaar via open access. Moge dit voorbeeld nog door vele andere tijdschriften gevolgd worden.

 

  • Adreswijziging

Prof. Mr. H.W. van Soest en Mw. Mr. L.J. van Soest-Zuurdeeg laten via deze weg hun adreswijziging weten:

Oud adres:                                                     Nieuw adres:
Hofdijck 28,                                                  Rustenborchdreef 72,
2341 NC  Oegstgeest                                    2341 AS  Oegstgeest

 

 

 

 

Met vriendelijke groet,

Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde,
Maarten Vankeersbilck.

 


M.m.v.

Wim Decock
Frederik Dhondt
Alain Wijffels

Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:

Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Maarten Vankeersbilck

 

De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be

Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.