• ABOUCAYA, Chantal & MARTINAGE, Renée (eds.), Le Code Pénal. Les métamorphoses d'un modèle 1810 - 2010, Lille, Centre d'Histoire Judiciaire, 2012, 408 p.
  

Het strafwetboek van 1810 had tot doel de maatschappij enige stabiliteit te bieden. Het bracht misdrijven en straffen samen in één boek en voegde daar de inzichten die verworven waren tijdens het Ancien Régime en de Revolutionaire periode aan toe. We mogen niet vergeten dat in 1791 de Constituante in Frankrijk reeds een strafwetboek had uitgevaardigd waarbij voor elke inbreuk een straf werd voorzien.

De opstellers van het Napoleontische wetboek lieten zich leiden door de ideeën van Beccaria maar innoveerden ook, onder meer door de rechter de mogelijkheid te bieden om de strafmaat te bepalen binnen bepaalde grenzen.

Uiteindelijk had Napoleon twee grote doelstellingen met dit wetboek: door middel van codificatie het recht rationaliseren en de openbare orde herstellen. Ondanks een leeftijd van 184 jaar wist het wetboek zich te transformeren tot een instrument voor sociale regeling. Aanvankelijk plaatste het wetboek aan de top van de inbreukenhiërarchie "les crimes et les délits contre la chose publique" om de Staat te beschermen. In de loop van de 19de en 20ste eeuw deden zich, onder meer door nieuwe vormen van criminaliteit, verschillende ontwikkelingen in het strafrechtelijk denken voor. Deze evolutie vertaalde zich in het toenemende belang van misdrijven tegen personen. Daarbij werden de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden bevestigd.

Het Franse strafwetboek van 1994 plaatste inbreuken tegen personen bovenaan. Daarnaast werd ook de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van rechtspersonen geïmplementeerd. De individualisering van de straf werd verder uitgewerkt waardoor de veroordeelde eventueel gemakkelijker terug in de maatschappij geïntegreerd raakt. De voortdurende verandering van deze wetteksten vormt een belangrijke bron tot onderzoek, niet in het minst omdat strafrechtelijke hervormingen dienen gekaderd te worden in een Europees strafrecht. De strijd tegen het recidivisme heeft aan belang gewonnen en moet gezien worden in het licht van de bescherming van het slachtoffer. Deze evolutie verklaart ook de verschillende sanctiemechanismen, die, ondanks hun specifieke toepassing, niet mogen vervallen in incoherentie en onleesbaarheid. Een overvloed aan wetten zorgt er voor dat de wet zichzelf smoort. Individuen blijven een nood hebben aan heldere en stabiele wetgeving.

• BERKVENS, A.M.J.A., Plakkaten, Ordonnanties en Circulaires voor Pruisisch Gelre (1713-1798). Plakkatenlijst Overkwartier deel III (Werken LGOG 22) lx+644 p.

Een groot deel van het huidige Noord-Limburg, alsmede het aangrenzende deel van Nordrhein-Westfalen werd in de periode 1713-1798 als Pruisisch-Gelre vanuit Berlijn bestuurd. In deze periode werden te Berlijn en te Geldern talrijke wetten en verordeningen uitgevaardigd ter regulering van het maatschappelijk en economisch leven in deze Pruisische provincie.
In de Plakkatenlijst Overkwartier deel III zijn 1060 van deze verordeningen beknopt beschreven en door middel van een uitvoerig register toegankelijk gemaakt. De Plakkaten, Ordonnanties en Circulaires voor Pruisisch Gelre geven een helder beeld van de vele maatschappelijke en economische problemen waarvoor het Pruisische bestuur zich gesteld zag en de creatieve oplossingen die zij daarvoor wisten te bedenken. Door middel van wetgeving trachtten de Pruisische koningen Frederik Willem I (1713-1740) en Frederik II (1740-1786) in de beste traditie van het Verlicht Absolutisme de belangen van hun onderdanen te bevorderen. De Plakkatenlijst Overkwartier biedt kortere en langere samenvattingen van verordeningen over bestuur, rechtspraak, advocatuur, belastingheffing, in- en uitgaande rechten, tollen, licenten, armenzorg, bedelarij, landlopers, bosbouw, zijdeteelt, geld- en kredietwezen, migratie, industrie etc. etc. die inzicht bieden in het functioneren van de toenmalige maatschappij.

De Plakkatenlijst is voorzien van een uitvoerige tweetalige inleiding, waarin de plaats van Pruisisch Gelre binnen de Pruisische monarchie, de organisatie van wetgevende bevoegdheden op centraal (Berlijn) en decentraal niveau (Commissio Regia en Justizcollegium te Geldern) worden uiteengezet, alsmede een uitvoerig register.
Het boek is een ‘must’ voor al degenen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van het Overkwartier van Gelre.

Het boek is vanaf 22 november 2012 verkrijgbaar via het Bureau LGOG postbus 83, 6200 AB Maastricht (info@lgog.nl).

• DECOCK, Wim, Theologians and contract law. The moral transformation of the Ius Commune (ca. 1500 - 1650), Leiden, Brill, 2013,xix + 723 p.

De Romeinsrechtelijke traditie is de voorouder van het moderne overeenkomstenrecht maar er is geen eensgezindheid over hoe en wanneer een algemeen verbintenissenrecht ontstond. Het is de stelling van de auteur dat een belangrijke stap werd gezet door theologen in de zestiende en zeventiende eeuw. Zij veranderden de Romeinsrechtelijke traditie (ius commune) door morele stellingen te introduceren. Zij benadrukten dat de afdwingbaarheid van contracten is gebaseerd op wilsovereenstemming en dat een overeenkomst niet de ene partij kon bevoordelen op de andere. Hoewel hun belangrijkste taak er in bestond de ziel te vrijwaren, speelden theologen ook een sleutelrol in de ontwikkeling van een verbintenissenrecht waarin de basisprincipes vrijheid en eerlijkheid hoog in het vaandel werden gedragen.

• MARTYN Georges, VERMEIR René, VANCOPPENOLLE Chantal (eds.), Intermediate Institutions in the County of Flanders in the Late Middle Ages and the Early Modern Era, Brussel, Algemeen Rijksarchief, 2012, in de reeks Studia, dl. 135, 178 p.

Dit is de Engelstalige editie van de lezingen die tijdens een colloquium in Gent in 2011 werden gehouden. De bijeenkomst werd georganiseerd in samenwerking tussen het Instituut voor rechtsgeschiedenis, de Gentse vakgroep Geschiedenis en het Rijksarchief. Toen stelden negen sprekers hun onderzoek naar de samenstelling, de bevoegdheid en het functioneren van de intermediaire instellingen, i.e. instellingen tussen het lokale en het supra-regionale of centrale niveau, in het graafschap Vlaanderen tijdens de 15de en 16de eeuw voor.

Inhoud:
- Opening address by the national archivist (Karel Velle)
- Introduction (René Vermeir)
- Dutch or Flemish? The old and the new in the government of States Flanders (ca. 1572-1700) (Simon Groenveld)
- A matter of give and take. The Chief College of the Castellany Land van Waas and the state building process in the Southern Netherlands in the sixteenth and seventeenth centuries (Sylvie De Smet)
- The General Assembly of the Liberty of Bruges (1505-1770) (Laurent Inghelbrecht)
- Rural political elites and social networks in late medieval Flanders: the Castellany of Furnes (   Frederik Buylaert & Jonas Braekevelt)
- The Estates of Flanders manning the barricades for territorial integrity: the protest against the Barrier Treaty of 1715 (Klaas Van Gelder)
- The interactions between the Council of Flanders and the Great Council of Malines in the eighteenth century (An Verscuren)
- The ‘bailliage et siège présidial’ of Ypres. A French intermediate institution in ‘Flemish Flanders’ (1693-1713) (Laurie Fréger)
- The University of Douai. From judicial independence to assimilation with royal justice (1562-1749) (Sarah Castelain)