|
|
Woord Vooraf
Beste lezer,
Dat de Nederlanden uitstekende jonge rechtshistorici voortbrengen is zonet alweer gebleken bij de selectie voor een postdocplaats in Frankfurt. Uit een groep van tientallen kandidaten is
Wim Decock gekozen om mee te werken aan het LOEWE-excellentie-project ‘Gerechtelijke en Buitengerechtelijke Geschillenbeslechting’ van het Max-Planck-Institut für Rechtsgeschichte, de Goethe Universität Frankfurt, de Fachhochschule Frankfurt en de Gesellschaft für Reichskammergerichtsforschung. Als ‘Nachwuchsgruppenleiter’ zal hij in nauwe samenwerking met Professor Duve een team van vier doctorandi begeleiden. Die zullen werken over het thema ‘Canoniek recht, moraaltheologie en geschillenbeslechting in de vroegmoderne tijd’. Zelf zal hij onderzoek verrichten over de verhouding tussen de moraaltheologische literatuur over handel en financiën in de zestiende en zeventiende eeuw, enerzijds, en de gespecialiseerde handelsrechtelijke literatuur die in die periode opkomt, anderzijds. We maken graag van deze gelegenheid gebruik om niet alleen Wim Decock te feliciteren, maar ook zijn Doktervater Laurent Waelkens die hem op het pad van de rechtsgeschiedenis gezet heeft. Bij uitbreiding willen we hier eens de volledige groep rechtsgeschiedenis van de Leuvense universiteit, in de bloemetjes zetten, want zij hebben toch wel al heel wat goede doctores afgeleverd. Recente namen zijn naast Wim Decock in Frankfurt, Dave de Ruysscher in Brussel en Bram Delbecke en Bram Van Hofstraete als postdocs in Leuven, met daarbij ook nog Bart Coppein die nu aan de slag gaat als beleidsmedewerker van de Orde van Vlaamse Balies. Alle oudere namen opsommen is hier niet doenbaar, maar graag vermelden we bv. Randall Lesaffer en ook onze allereigenste ‘Gentse’ Georges Martyn en Rik Opsommer, de mooiste geschenken ooit van Leuven aan Gent. Bij dit alles hebben we slechts een wens. Dat de Leuvense alma mater na al die blijken van waardering voor de rechthistorici gevormd in Leuven, de kroon op het werk zet door ervoor te zorgen dat de investeringen in rechtsgeschiedenis niet achterblijven bij de inspanningen van Monballyu, Stevens, Waelkens en hun voorgangers.
Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST & Sebastiaan VANDENBOGAERDE
|
1. Recente Publicaties
|
Lodewijk XIV (1638-1715) is in de collectieve verbeelding het prototype van de absolute Ancien Régimevorst. Zijn dagen bestonden uit belastingen heffen en intimideren om zonder ophouden binnen te vallen bij de buren, en tussendoor te pronken in weelde en ijdelheid op één van zijn vele kastelen. Dit boek toont aan dat de geschiedenis veel genuanceerder is. Lodewijk was koning tussen en niet boven andere vorsten. Hij regeerde achter de schrijftafel en niet op het slagveld. Lodewijk had nagenoeg nooit absolute macht. Desondanks slaagde hij wel waar zijn voorgangers faalden. Bij zijn dood was Frankrijk beter dan ooit beschermd tegen aanvallen uit het Noorden en regeerde zijn kleinzoon in Madrid.
Twee cruciale jaren uit Lodewijks laatste grote oorlog tonen deze logica op alle schaakborden tegelijk. Archiefmateriaal, mémoires, afbeeldingen en een ongemeen rijke historiografie brengen kleur, reliëf en nuance, om uiteindelijk de karikatuur te begraven. In Vaubans loopgraven van Kust-Vlaanderen, op de chaotische hellingen rond Oudenaarde, in winterse Haagse achterkamertjes en in de wandelgangen van Versailles, Marly of Fontainebleau draaide eenzelfde raderwerk, dat zijn tegenstanders Lodewijk enkel konden benijden.
Dit werk werd bekroond met de Scriptieprijs 2008 van de Belgisch-Nederlandse Werkgroep de Achttiende Eeuw en de André Schaepdrijverprijs 2008 voor beste masterproef geschiedenis aan de UGent.
Over de auteur
Frederik Dhondt (Gent, °1984) studeerde rechten (UGent), geschiedenis (UGent/Paris IV-Sorbonne) en Internationale Betrekkingen (Sciences Po Paris). Momenteel bereidt hij een doctoraat in de rechtsgeschiedenis voor als aspirant van het FWO-Vlaanderen. |
|
- MARTYN, Georges, VELLE, Karel en WIJNS, Nancy (ed.), 150 Jaar Niewewandeling. Gevangenis Gent 1862 - 2012, Gent, Uitgeverij Snoeck, 2012, 224 p.
De Nieuwewandeling is een begrip in Gent en omstreken. Bij iedereen bekend en -gelukkig- door weinigen aan de binnenkant gekend. Doorheen haar 150-jarig bestaan heeft de gevangenis een hele evolutie doorgemaakt met een gerichte focus naar een meer humane strafuitvoering. De gevangenis is een wereld op zich, steeds waakzaam en voortdurend boeiend in beweging. Dit boek schetst de geschiedenis van het opmerkelijke gebouw en zijn bewoners. Na een blik op straffen in Gent vóór 1862 en uitleg bij de bijzondere architectuur van deze typische Ducpétiaux-gevangenis wordt een overzicht gegeven van anderhalve eeuw penitentiair beleid. De lezer krijgt een globaal overzicht van de organisatie, maar kijkt ook door de ogen van de gedetineerde. In woord en beeld maken we kennis met het personeel en het dagelijks leven binnen de muren.
|
|
2. Call For Papers
- 39. Deutscher Rechtshistorikertag (2 - 6 September 2012): Call for posters
Op deze bijeenkomst is het voor elk rechtshistorisch onderzoeker mogelijk om zijn/haar onderzoek uit de doeken te doen tijdens een postersessie. Via deze poster kan informatie worden uitgewisseld over lopende dan wel sinds kort afgeronde projecten. Alle thema's zijn toegelaten, maar de plaatsen zijn beperkt. Omdat het principe 'first come, first served' geldt, sturen geïnteresseerden best zo snel mogelijk en liefst voor het einde van februari 2012 een mail naar rechtshistorikertag@unilu.ch. In de mail geeft men best aan waarover de poster handelt. Meer praktische informatie kan ook op www.rechtshistorikertag.de worden gevonden.
Réseau européen pour l'histoire de l'enseignement du droit organiseert voor de derde keer een colloquium over de geschiedenis van de rechtenfaculteiten. Het tweedaagse gebeuren gaat door in Straatsburg. Daarin zal de rechtenfaculteit van Straatsburg als Leitmotiv worden vooropgesteld. Door zijn specifieke ligging was Straatsburg in de 19de en 20ste eeuw de speelbal van Frankrijk en Duitsland. Dat had niet alleen zijn invloed op de praktische organisatie van de lokale rechtenfaculteit, maar ook op de levensbeschouwelijke kant. Het Straatsburgse voorbeeld laat toe om het bestaan van de spanningen tussen wetenschappelijke vereisten en sociale vraagstukken te ontwaren. Hoewel plaatsen van wetenschap, krijgen rechtenfaculteiten vaak vraagstukken voorgelegd door de politieke actoren waarop zij beslissingen nemen voor de veranderende maatschappij. Aan de hand van deze casus kunnen onderzoekers de evoluties in andere Franse en Europese universiteiten bekijken. Daarom nodigt dit colloquium uit tot interdisciplinair onderzoek naar institutionele en intellectuele evoluties in de Europese rechtenfaculteiten.
Over vier thema's kunnen papers worden opgestuurd, namelijk:
- Frontières de la science juridique: parcours, circulations intellectuelles et espaces transnationaux
- Les facultés de droit à l'épreuve de la demande sociale
- Le conflit des facultés: la science du droit entre enseignement libre et science d'Etat
- Singulier territoire du droit
Voorstellen moeten het organiserend comité bereiken ten laatste op 1 maart 2012 en dat kan elektronisch via colloque.strasbourg2012@unistra.fr. In de loop van de maand maart bekijkt en selecteert het comité de inzendingen.
|
|
3. Kalender
Per ijlbode wensen we u nog op de hoogte te brengen van de presentatie van professor Martyn met als titel als titel 'Une introduction à l'iconographie du droit et de la justice'. De lezing wordt georganiseerd door het Centre d'Histoire Judiciaire van de Université Lille 2 en past in het kader van de Cycle des Conférences: La Justice en Images. Het gebeuren gaat door op 10 februari 2012 om 10u30, in de Salle Guy Debeyre van de rechtenfaculteit. Voor praktische vragen of om uw komst te melden kan u contact opnemen met mevr. Sophie Deroubaix.
- 15 Februari 2012 - Seminarie Bram Delbecke (SOMA - Brussel)
Het SOMA nodigt u met veel plezier uit op zijn eerste seminarie van dit voorjaar. Op woensdag 15 februari geeft Bram Delbecke (FWO-Vlaanderen / KU Leuven-KULAK) toelichting bij zijn onderzoek onder de titel Een ongemakkelijke constitutionele erfenis. Persmisdrijven en politieke misdrijven in België, 1831-2011.
De Belgische grondwetgever voorzag in 1831 dat behalve gewone misdaden ook politieke misdrijven en persmisdrijven door een volksjury beoordeeld moesten worden. Delbecke ondernam een grootscheepse speurtocht in de oude gerechtelijke archieven om te weten te komen hoe dit grondwettelijk regime in de praktijk uitdraaide. Hij ontdekte er de sporen van tal van processen, die het gevolg waren van een zeer tendentieuze vervolgingspolitiek. Persvrijheid en politieke vrijheid bleken in de praktijk duidelijk veel beperkter te zijn dan het nationalistisch discours liet vermoeden. De overheden viseerden nagenoeg enkel de vele uitdagers van de negentiende-eeuwse Belgische liberale natiestaat en schroomden niet om strategisch in te grijpen. Om de vele critici van het regime alsnog de mond te kunnen snoeren, heeft men niet alleen verschillende keren de wetgeving aangepast. Uit het onderzoek blijkt vooral een sluipende erosie van de grondwettelijke waarborgen, die in de praktijk op tal van manieren slinks omzeild werden. Dit alles brengt het beeld van een persvrijheid naar voor die zo beperkt en gekanaliseerd werd, dat ze zo veel mogelijk overeenstemde met de belangen van de elite die de negentiende-eeuwse Belgische natiestaat vorm gegeven had. De grondwettelijke waarborgen zijn echter in de 20ste eeuw op verregaande wijze uitgehold. Na de Eerste Wereldoorlog werden nog wel in het kader van de repressiepolitiek heel wat zaken voor de assisenhoven gebracht, maar sinds de Tweede Wereldoorlog is de grondwettelijke jurywaarborg dode letter geworden. Een beter begrip van deze historische evolutie draagt daarom bij tot een beter begrip van de rol van de volksjury, van de persvrijheid en van de transformatie van het publiekrecht.
Dr. Bram Delbecke is historicus en jurist. Hij werkt momenteel als post-doctoraal onderzoeker bij het FWO-Vlaanderen en verlegde daarvoor zijn aandacht van persmisdrijven naar politieke misdrijven.
Het seminarie gaat door in de conferentiezaal van het SOMA, Luchtvaartsquare 29, 1070 Brussel. Aanvang om 14.30u. Inkom is gratis. Meer info: 02/556.92.11 of cegesoma@cegesoma.be.
- 23-24 Februari 2012 - Colloquium 'Königtum und Adel in Niederlothringen (10.-12. Jahrhundert)
Op 23 en 24 februari 2012 gaat het Duits-Nederlands colloquium door in het Katholisches Bildungszentrum Wasserburg Rindern te Kleef (Duitsland). Consulteer alvast het goed gevulde programma en schrijf u zo snel mogelijk in, gezien de deadline op 13 februari 2012 werd voorzien.
- 28 Februari 2012 - Gentse Rechtshistorische Causerie “Le droit contre l’empire”: anti-hegemonisch discours tussen Europese staten, 18de eeuw en post-1945
U wordt eveneens van harte uitgenodigd voor de Rechtshistorische Causerie van drs. Frederik Dhondt. Hij geeft tekst en uitleg over zijn doctoraatsonderzoek. UPDATE: In tegenstelling tot eerdere berichten zal de presentatie om 16u doorgaan in de facultaire raadzaal (Volderstraat 3, Gent). Het wordt ten zeerste op prijs gesteld uw komst aan te melden bij Karin.Pensaert@Ugent.be.
Deze causerie omvat het theoretische en methodologische deel van lopend comparatief doctoraatsonderzoek, dat de ambitie heeft om diplomatiek-juridische argumenten tegen hegemonie in het volkenrecht van twee op het eerste zicht verschillende periodes in kaart te brengen. Enerzijds die van de achttiende-eeuwse irenische Frans-Britse tandem tijdens de “trente heureuses” (1713-1743) na de Vrede van Utrecht, anderzijds die van de Vijfde Republiek onder Generaal De Gaulle (1958-1969).
De thesis gaat uit van een theoretische visie op het internationaal recht als crux of nexus tussen (statische, retrospectieve) machtsverhoudingen en (dynamische, prospectieve) waarden. Hegemonisch en egalitair discours zijn bijgevolg meer dan een loutere toolkit om strategische belangen ad hoc te verkopen aan partners, maar weerspiegelen een legitimerende waardenstructuur die niet noodzakelijk afgeleid is van de te boek staande rechtsgeleerde traditie. Er bestaat geen tegenstelling tussen macht en waarden, zolang de onderzoeker als observator kiest voor een breed normatief spectrum en bereid is om hetzij systemisch-doctrinaire, hetzij nationale, dan wel anachronistische en retroprojecterende vooronderstellingen te laten varen.
Voortbouwend op hypotheses en theorieën uit verwante disciplines als de culturele vroegmoderne grondwetsgeschiedenis (Barbara Stollberg-Rilinger) of de antropologisch-sociologische veldentheorie (Pierre Bourdieu) wordt het recht tussen staten bekeken als een zaak van symbolische communicatie, waar toegeschreven, eerder dan uitgeoefende macht tot uiting komt in de beheersing van een normatief discours, dat de uitdrukking vormt van impliciet gevestigde handelingspatronen, die in hun navolging bewaakt worden door ervaren praktizijnen als poortwachters. De retorische oppositie tussen verticale en horizontale strategieën vormt op die manier geen loutere afleiding van een verschil in harde macht, maar de uiting van een aansluiten bij een andere conceptuele structuur.
Deels om methodologische redenen (de aanpak van “politieke” documenten in de diplomatieke correspondentie vereist andere vaardigheden dan die van rechtsgeleerde traktaten) impliceert deze visie een verruiming van de bronnenperimeter. Niet alleen “hard recht” als uitgegeven verdragen of de gecanoniseerde “zienswijzen van de meest bevoegde schrijvers der verschillende volken”, maar ook de beslotenheid van onderhandelingskamers of het tribunaal van de internationale opinie, waar telkens van juridische concepten doordrenkte argumenten worden aangevoerd, zijn authentieke vindplaatsen van de hierboven geschetste patronen. Zowel de omfloerste en van litteraire stijlfiguren doordrenkte achttiende-eeuwse correspondentie als de daverende persconferenties van de Gaulle worden op die manier ook voor juristen relevant.
- 29 Februari 2012 - Volterralezing door prof. Charles Radding (Londen)
U wordt allen van harte uitgenodigd om op woensdag 29 februari a.s. om 17u30 de Volterra lezing van professor Charles Radding van de Michigan State University bij te wonen. De presentatie handelt over 'The Recovery and Use of Justinian's Code in eleventh-century Italy' en gaat door in de Chancellor's Hall van het Senate House van de Londense universiteit. Aansluitend volgt een receptie.
Vanaf heden kan u het programma consulteren en indien het u weet te bekoren kan u zich registreren voor de negende conferentie in deze reeks waarin de Middeleeuwse maatschappij centraal staat. Meer specifiek zal de relatie tussen het toenmalige recht en de afhandeling van conflicten, zowel binnen als buiten de rechtbank , worden belicht. Het doel is om uit te klaren hoe juridische conflicten in verschillende periodes en op verschillende plaatsen werden opgelost. Meerdere thema's komen aan bod zoals de verhouding tussen regelgeving en rechtspraktijk, de geschillenbeslechtende overheden, de verhouding tussen geschreven recht en gewoonterecht en geschillenbeslechting volgens het geleerde recht.
- 9 - 10 juli 2012 - Second Biennial Conference of the European Society for Comparative Legal History (Amsterdam)
Zoals al eerder verscheen gaat op de campus van de Amsterdamse Vrije Universiteit de tweede conferentie van het ESCLH door. Het thema is "Comparative Legal History - Definitions and Challenges: how do we delineate the landmarks which fruitful legal historical comparison requires and which are the specific problems that a comparative-historical approach of the various branches of law may encounter?" maar er zijn ook twee subthema's namelijk Fascist Criminal Law (coördinator Stephen Skinner) en Corporate Law (coördinator Dave De ruysscher). Tot 11 juni 2012 kan u zich voor dit congres inschrijven via de website: http://www.rechten.vu.nl/comparativelegalhistory. De prijs bedraagt €100 voor niet-leden en €50 voor studenten en doctorandi. Leden van het ESCLH kunnen gratis deelnemen.
|
| |
|
4. Varia
- Raoul Berger - Mark DeWolfe Howe Legal History Fellowship
Harvard Law School is seeking fellows who have a J.D. degree, who have completed the required coursework for their doctorate degree, or who have recently been awarded the doctorate degree. A J.D. is preferred, but not required. We will also consider applicants who are beginning a teaching career in either law or history. The purpose of the fellowship is to enable the fellow to complete a major piece of writing in the field of legal history, broadly defined. There are no limitations as to geographical area or time period.
Fellows are expected to spend the majority of their time on their own research. They are also asked to help coordinate the Harvard Law School Legal History Colloquium, which meets five or six times each semester. Fellows are invited to present their own work. Fellows will be required to be in residence at law school during the academic year (September through May).
Applicants for the fellowship for 2012-13 should address a letter to Professor Bruce H. Mann at the Harvard Law School, Cambridge, MA 02318.
Applications should outline briefly the fellow's proposed project (no more than five typewritten pages) and should contain a writing sample and a curriculum vitae that gives the applicant's educational background, publications, works in progress, and other relevant experience, accompanied by official transcripts of all academic work done in college or at the graduate level. The applicant should arrange for two academic references to be sent. Applications by e-mail are preferred (the transcripts may be sent by regular mail): criley@law.harvard.edu
The deadline for applications is February 15, 2012, and announcement of the award will be made by March 15, 2012.
Additional information is available at http://www.law.harvard.edu/academics/fellowships/raoul-berger-mark-dewolfe-howe-legal-history-fello.html.
- Vacature hoogleraar Algemene Rechtsleer - Universiteit van Amsterdam
De universiteit van Amsterdam is op zoek naar een hoogleraar Algemene Rechtsleer. De leerstoel is gevestigd aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA en is ondergebracht bij de leerstoelgroep ‘Normatieve, historische en sociaalwetenschappelijke benadering van het recht’ die onderdeel vormt van de afdeling Algemene Rechtsleer.
De leerstoelgroep biedt onderdak aan drie verschillende meta-juridische disciplines: rechtsfilosofie, rechtsgeschiedenis en rechtssociologie. De aan te trekken hoogleraar zal leiding geven aan de beoefenaren van deze disciplines. Naast de genoemde leerstoelgroep kent de afdeling Algemene Rechtsleer nog de leerstoelgroep Rechtstheorie.
Aard en inhoud van de leerstoel
Het vakgebied van de aan te trekken hoogleraar ligt op het terrein van de drie disciplines die zijn ondergebracht in de leerstoelgroep: rechtsfilosofie, rechtsgeschiedenis en rechtssociologie. De aan te stellen hoogleraar is gespecialiseerd in één van deze drie disciplines. Van hem wordt verwacht dat hij naast zijn eigen specialisme vertrouwd is met ten minste één van de andere twee vakgebieden die tot de leerstoelgroep behoren.
De faculteit profileert zich in toenemende mate als een faculteit die zich richt op onderzoek en onderwijs over de internationale en Europese aspecten van het recht.
De disciplines van de leerstoelgroep ontwikkelen zich dan ook in hoofdzaak in de internationale wetenschappelijke fora. Bezien in dit perspectief dient de aan te stellen leerstoelhouder een waardevolle bijdrage te kunnen leveren aan het internationale profiel van de faculteit.
Interesse en wil u meer weten? Consulteer de website via: http://www.uva.nl/vacatures/vacatures.cfm/5CB142DF-5F2F-4777-976CECA588F2F233 of stuur een e-mail naar c.m.cappon@uva.nl.
- Lessius-Projekt (Universiteit Münster)
Leonardus Lessius was een Belgische moraaltheoloog, jurist van de Spaanse late scholastiek, jezuiet en ethicus.
In het kader van de cluster "Religion und Politik" wordt zijn 800 bladzijden tellende werk "De Iustitia et Iure caeterisque virtutibus cardinalibus“ (1605) in de versie van 1618 volledig in het Duits vertaald. De latijnse tekst wordt gedigitaliseerd en de versies die tussen 1605 en 1618 verschenen tekstkritisch benaderd. De vertaling zal uitvoerig besproken worden en zal naast een trefwoordenlijst een register van alle auteurs en hun werken.
Lessius omvat alle belangrijke gebieden van het burgerlijk recht met speciale nadruk op het kerkelijk recht en de moreel-theologische inhoud er van. Hij beschouwt de acties van mensen uit een juridisch oogpunt, maar ook de vraag van de restitutie en de daaruit voortvloeiende zondigheid van de feiten.
Het werk is niet alleen voor de rechtswetenschap en het onderzoek naar de Spaanse Scholastiek van belang, maar ook voor de zich ontwikkelende economische ethiek in Europa.
De vertaling gebeurt door Dr. Klaus Wille, filoloog en jurist. Hij heeft reeds het werk van de Nederlandse jurist Arnoldus Vinnius (1588-1657) over het schuldrecht vertaald.
- Aanstelling Wim Decock als hoofd van de LOEWE onderzoeksgroep "Moraltheologie und Konfliktlösung in der Frühen Neuzeit"
Tot slot willen we dr. Wim Decock van harte feliciteren met zijn aanstelling als leider van de onderzoeksgroep "Moraaltheologie und Konfliktlösung in der Frühen Neuzeit". Hij presenteerde in het Max Planck Institut te Frankfurt een overtuigend onderzoeksschema. Binnenkort worden vier doctorandi aangetrokken om binnen dit kader het onderzoek uit te voeren. Wij wensen Wim alvast sehr viel Erfolg!
|
|
Met vriendelijke groet,
Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde.
M.m.v.
Chris Coppens
Frederik Dhondt
Margreet Duynstee
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Alain Wijffels
|
Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:
Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Margreet Duynstee
Chris Coppens
De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be
Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.
|
