nieuwsbrief rechtsgeschiedenis - Oktober '11

www.rechtsgeschiedenis.be
Recente Publicaties - Call For Papers - Kalender - Varia
 

Woord Vooraf

 

Duizend maal gelukwensen en dank!

 

Beste lezer,

Zonet ontvingen we het bericht dat de Nederlandse minister van justitie op 15 november het laatste deel van vertaling van het Corpus Iuris Civilis zal ontvangen. Deze 'Tour de Force' begon in 1993 met een korte proloog, de vertaling van de kleine Instituten, de vlakke ritten volgden al vlug in de Digesten, een lastiger kluif waren de bergritten van de Codex en bij de Novellen begon het lijden pas echt, maar nu is er een triomfantelijke aankomst op deze Alpe d’Huez van de vertalingen. Net zoals de winnaars van die andere Tour verdienen alle medewerkers van deze vertaling een plaats op het podium. Geen van hen zal het ons kwalijk nemen wanneer wij één collega nog een trapje hoger zetten: Jop Spruit, de grote bezieler van dit project. Aan Jop en zijn dream team van vertalers geven wij hier onze welgemeende gelukwensen en vooral onze dank. Jammer genoeg is de beheersing van het Latijn (we durven het Grieks zelfs niet vermelden) bij studenten en afgestudeerde juristen niet meer wat ze zou moeten zijn. Dankzij deze vertaling, die collega’s van andere talen ons terecht benijden, kan dat echter geen excuus zijn om het Corpus Iuris Civilis, het grootste monument uit de geschiedenis van het recht, links te laten liggen.

 

Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST & Sebastiaan VANDENBOGAERDE

 

1. Recente Publicaties

   
  • COPPEIN, Bart, Dromen van een nieuwe samenleving. Intellectuele biografie van Edmond Picard, Brussel, Larcier, 2011.

Edmond Picard (1836-1924) is zonder twijfel één van de meest kleurrijke én controversiële Belgische personages van de 19de eeuw. Beroepshalve was hij gedurende zestig jaar advocaat, eerst bij het Brusselse hof van beroep en daarna bij het Hof van Cassatie. In het verlengde daarvan richtte hij ondermeer het Journal des Tribunaux en de Pandectes belges op. Hij liet zich echter bij uitstek opmerken door zijn uitgesproken maatschappelijk engagement. Zo streed hij mee voor het algemeen stemrecht en stimuleerde hij als senator voor de Belgische Werklieden Partij de totstandkoming van de eerste sociale wetgeving. Tevens bracht hij als Franstalige Brusselaar verregaande sympathie op voor de eisen van de Vlaamse Beweging, terwijl hij evenzeer aan de basis lag van de bekende ‘âme belge’-theorie. Zijn pro-koloniale houding maar vooral zijn virulent antisemitisme maakten hem tot op vandaag berucht.

Deze intellectuele biografie nodigt uit tot de herontdekking van een onterecht vergeten sleutelfiguur uit het fin de siècle.
Op een uiterst heldere en overzichtelijke wijze schetst dr. Bart Coppein een genuanceerd panoramisch beeld van het geheel van de opvattingen van Picard over recht en samenleving in hun Belgische en Europese contextualiteit.

De auteur biedt de lezer een algemeen synthesewerk dat een diep inzicht geeft op deze cruciale periode in de Belgische en Europese geschiedenis. Op een uiterst wetenschappelijk verantwoorde wijze komt een samenleving onder spanning tijdens deze fin-de-siècle periode tot leven. Hiervoor steunt dr. Bart Coppein op een uitgebreid en diepgaand onderzoek van vele uitgegeven en onuitgegeven bronnen.

Op een bijzonder kritische wijze analyseert dr. Bart Coppein de figuur en persoonlijkheid van Picard, hierbij beseffend dat hij ook een emanatie is van een tijdsgeest en van een kantelend wereldbeeld.

Het werk is geschreven in een vlotte en heldere stijl, wat er in grote mate toe bijdraagt dat deze intellectuele biografie zich niet alleen richt tot (rechts) historici, maar evenzeer tot alle juristen, die begaan zijn met de grondslagen van hun beroep, als tot een ruim publiek.

Bart COPPEIN (Poperinge 1980) is Licentiaat in de Geschiedenis (2002), Gediplomeerde in de Gespecialiseerde Studies Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer (2003) en Doctor in de Rechten (2010). Vanaf 2004 tot 2011 was hij als assistent en daarna als doctor-assistent verbonden aan de Onderzoekseenheid Romeins Recht en Rechtsgeschiedenis van de Katholieke Universiteit Leuven.

 

 

2. Call For Papers

  • Second ESCLH Conference Amsterdam

Comparative Legal History is a relatively young discipline. It focuses explicitly on the comparison of legal ideas and legal institutions in divergent legal traditions. The European Society for Comparative Legal History (ESCLH) was founded in 2009 in order to promote such comparison. Its Inaugural Conference (Valencia, 5-6 July 2010) showed that it is not always easy to find material which is suitable for serious comparison and to establish the criteria which have to be met in order to come to grips with this material.

The Second ESCLH Conference, which will take place on 9-10 July 2012 at Amsterdam and will be hosted by the VU University, aims at addressing this fundamental problem. Under the heading “Definitions and Challenges” it will try to delineate the landmarks which fruitful legal historical comparison requires and to trace the specific problems that a comparative-historical approach of the various branches of law may encounter. The keynote address will be delivered by David Ibbetson, Regius Professor of Civil Law at the University of Cambridge.

As regards the papers for the parallel sessions, the Conference first of all hopes to provide a venue for legal historians and comparatists to present their investigations in order to discuss their work, exchange ideas and broaden their views. For this reason you are invited to propose papers on any subject within the field of comparative legal history.

However, following the methodological problems dealt with under the heading “Definitions and Challenges”, this Conference also aims at presenting investigations into specific areas of law, where legal historical comparison has proven to be fruitful. These investigations have in common that they do not depart from normative legal concepts (which sometimes only seemingly appear to be comparable) but from functional problems of a more factual, meta-juridical nature.

The first is ‘Fascist Criminal Law’ (co-ordinator: Stephen Skinner, University of Exeter). This theme is important in both historical and contemporary terms. A recurrent theme in recent and ongoing work on law and democracy in Europe has been the challenge of dealing with ‘darker’ aspects of law’s ideological, substantive and methodological roots in anti-democratic legal orders. In terms of legal history, grappling with the meanings of ‘fascism’ and the ideological, rhetorical and substantive dimensions of criminal law under fascist regimes requires a comparative approach in order to identify the distinguishing characteristics of such regimes. Arguably, the area of criminal law brings into sharp relief the power-relationship between State and citizen, and as such, it is a key area of law to be studied in order to understand the nature of fascist systems.

The second area, ‘Corporate law’ (co-ordinator: Tammo Wallinga, University of Antwerp), is a field of law which can be analyzed from various legal perspectives, without focussing on the comparison of a specific dogmatic concept. Just as the theme ‘Fascist Criminal law’ touches upon fundamental issues, such as the relationship between State and citizen, corporate law has its own characteristic issues: various types of enterprise – market-related or not – establishment and organization of a company, the relationship with consumers, civil authorities, debtors and creditors, workers’ rights, etc. Here, comparison aims at understanding the changing nature of corporate law within a changing economic context, from medieval society, through the ages of early capitalism and industrialisation to present day issues.

Factual information:
- Those interested in presenting a paper at the ESCLH Conference 2012 are requested to submit the title of their paper and a short abstract (approximately 250 words) before January 1st to the organizing committee c/o Jan Hallebeek, VU University Amsterdam (j.hallebeek@vu.nl).
- Papers should deal with a topic within the field of comparative legal history. Presentations should not exceed 15 minutes and should be in English.
- Please indicate whether your paper is related to the general theme (Comparative Legal History, Definitions and Challenges), one of the specific fields of law (Fascist Criminal Law, Corporate Law) or another subject.
- In January 2012 it will be announced which papers are accepted. The abstracts of these papers will shortly thereafter be made available on the Conference-website.
- For further information see: www.rechten.vu.nl/comparativelegalhistory

 

3. Kalender

Op 5 oktober aanstaande gaat te Parijs de studiedag 'Histoire du droit, politique et idéologie. Enquête sur les fondements idéologiques d'une discipline juridique' door. De vitaliteit van een discipline wordt gemeten door het vermogen om zijn eigen geschiedenis te onderzoeken. Dit historiografische onderzoek, geïnitieerd door Pierre en Jacques Legendre Poumarède, bleef lange tijd zeer bescheiden. Onlangs wordt een hernieuwde belangstelling in de geschiedenis en de epistemologie van hun discipline vastgesteld. Deze studiedag wil aandacht vestigen op de ideologische grondslagen en vraagstukken en politieke geschiedenis van de wet als wetenschappelijke kennis en als een academische discipline.

 

  • 7 Oktober 2011 - Doctoraatsverdediging: 'Eijsden, een vrijheid met Luikse stadsrechten; een rechtshistorische schets van de ontwikkeling van een Minderstadt in de regio tussen Maas en Rijn (ca. 1300-ca. 1500)'

Op vrijdag 7 oktober 2011 om 14.00u verdedigt drs. Hans van Hall zijn proefschrift 'Eijsden, een vrijheid met Luikse stadsrechten; een rechtshistorische schets van de ontwikkeling van een Minderstadt in de regio tussen Maas en Rijn (ca. 1300-ca. 1500)' in het openbaar aan de Universiteit Maastricht. De promotor van zijn werk is prof. dr. Louis Berkvens.

 

  • 11 Oktober 2011 - Lezing: 'Werken aan een rechtsgeschiedenis van Curaçao'

Op dinsdag 11 oktober a.s.  organiseert Forum Romanum zijn eerste bijeenkomst waarop Bastiaan van der Velden, voor de meesten van u  geen onbekende, de spits zal afbijten met zijn lezing 'Werken aan Een rechtsgeschiedenis van Curacao '. Tijdens deze lezing zal hij een overzicht geven van de verschillende perioden die de rechtsgeschiedenis van Curaçao vormen, waarna hij zal ingaan op enkele bijzondere aspecten van deze geschiedenis, zoals slavernij en de late afschaffing - in 1869 - van het Rooms Hollands recht in deze kolonie. De zitting vindt niet plaats in de vertrouwde Faculteitskamer, maar in zaal A009  Juridisch Instituut. Aanvang zoals gebruikelijk, om 18.15 uur. Maaltijd na de lezing in de Academische Club.
Het wordt op prijs gesteld als u zich vooraf per e-mail of telefonisch (020 – 6622467) bij professor Eric Pool opgeeft.

 

  • 13 Oktober 2011 - Opening tentoonstelling 'Eeuwig Edict. Op weg naar meer rechtszekerheid/Edit perpétuel. Vers plus de sécurité juridique'

    Het Eeuwig Edict van 12 juli 1611 heeft zijn stempel gedrukt op de rechtsevolutie in de Zuidelijke Nederlanden. Met het oog op het “herstel van justitie” herhaalden Albrecht en Isabella in hun ordonnantie enerzijds regels van publiekrechtelijke en strafrechtelijke aard die al door Keizer Karel en Filips II waren afgekondigd. Anderzijds pakten ze, meestal naar het voorbeeld van Franse vorstelijke ordonnanties, ook enkele heel concrete privaatrechtelijke problemen aan. De rode draad doorheen dit alles was de keuze voor meer rechtszekerheid. Rechten en plichten werden namelijk zwart op wit op papier gezet. Meer rechtszekerheid door meer geschriften betekent niet alleen dat er meer documenten werden opgesteld, maar ook dat die “bewijzen” werden bijgehouden. Vandaag bewaren de rijksarchieven massaal veel van deze akten. Naast de geschriften van de juristen en instellingen die de wet ontwikkelden en interpreteerden, vinden we er de testamenten, patentbrieven, getuigenissen, codificaties en andere documenten waarvan sprake in de 47 artikelen van het Edict. Het is dan ook niet verrassend dat precies het Algemeen Rijksarchief  aandacht besteedt aan de vierhonderdste verjaardag van deze wet. Dit gebeurt op twee manieren:

    1. Van 13 oktober 2011 tot 24 februari 2012 loopt in het Algemeen Rijksarchief een tentoonstelling over het Edict, zijn ontstaan en toepassing. Op donderdag 13 oktober om 11u00 wordt de tentoonstelling geopend. U bent hiervoor hartelijk uitgenodigd.
    2. Op maandag 24 oktober 2011 gaat in het Algemeen Rijksarchief een studiedag door, in samenwerking met de Koninklijke Commissie voor de uitgave van de Oude Wetten en Verordeningen van België, over de rol van de wetgeving in het Ancien Régime. Meer info op www.arch.be.   

 

  • 15 Oktober 2011 - Conferenties Société d'Histoire du Droit

Op 15 oktober 2011 is het zo ver: het startschot voor een nieuwe conferentiecyclus van de Société d'Histoire du Droit. Maandelijks zullen er lezingen doorgaan in de Salle des Conseil van de Université Panthéon-Assas Paris 2. U kan het programma ook terugvinden op http://www.societehistoiredudroit.fr/.

 

De Leerstoel Marcel Storme wordt jaarlijks uitgereikt door de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent, in samenspraak met het Fonds Willy Delva, aan een vooraanstaand jurist met internationale uitstraling of vermaard in de Belgische juridische wereld. De leerstoel bestaat uit een verblijf in Gent van maximaal twee maanden en het doceren van een reeks colleges van samen ongeveer 15 uur. Dit jaar gaat de leerstoel naar de Nederlandse professor Laurens Winkel (Erasmus Universiteit Rotterdam). Op 19 oktober 2011 kunt u om 16u zijn inaugurele rede "De geschiedenis van de prejudiciële beslissing" meemaken in auditorium B van de Gentse rechtsfaculteit. Welke onderwerpen professor Winkel zal behandelen kan u hier vinden.

 

Op 17 november 2011 zal om 16u de Sartonmedaille worden uitgereikt aan een verdienstelijk rechtshistoricus. Dit jaar gaat de award naar professor Sean Donlan van de Britse University of Limerick. Hij zal het publiek in auditorium NBIII van de Gentse rechtenfaculteit vergasten met een lezing met als titel "The Law touches us but here and there, and now and then: Edmond Burke, law, and legal theory".

 

Naar aanleiding van de nakende verjaardag van de Utrechtse vredesverdragen (1713) maar ook ter gelegenheid van het afscheid van Kees Roelofsen gaat op 17 november 2011 in de Raadzaal van de Utrechtste Universiteit een mini symposium door. De verdragen betekenden een keerpunt in de Europese politieke geschiedenis. Door de ondertekening kwam een einde aan het conflict tussen Frankrijk en een Engels-Nederlands-Habsburgse coalitie. Er werd een definitieve regeling op het Europese continent voorzien om het machtsevenwicht te bewaren. Er kwam een 25-jarige periode van vrede in West-Europa en er werd een model gecreëerd dat tot op het Congres van Wenen werd behouden.

 

Op 17 en 18 november 2011 gaat een internationaal colloquium door in de grote kamer van het Hof van Beroep te Douai. De organisatie is in handen van het Centre d'histoire Judiciaire (Lille 2) in samenwerking met het Institut de Recherches Historiques du Septentrion (Lille 3).

 

Vanaf de 19de eeuw tot op vandaag bestuderen rechtshistorici overal in Europa het leenrecht en de daarmee verbonden feodaliteit. De oorzaak hoeft niet ver gezocht te worden.
Gedurende 1000 jaar, tot aan de Franse Revolutie, hebben beide de staatsstructuren, maar vooral de privaatrechtelijke verhoudingen gedomineerd. Het onderzoek van de afgelopen twee eeuwen heeft vooreerst aangetoond dat het leenrecht een recht sui generis is, dat in West-Europa bijna even belangrijk is geweest als het romeinsrechtelijke "ius commune".
Voorts blijkt het recht talloze kleurrijke regionale verschillen te vertonen. Als dusdanig staat het leenrecht model voor het recht van de Europese Unie: "In verscheidenheid verenigd" "In Vielfalt geeint", "Unie dans la diversité". Het Comité Rechtsgeschiedenis wil met deze studiedag een aantal recente resultaten van het leenrechtelijk onderzoek in België, Duitsland, Frankrijk en Nederland beter bekend maken, maar bovenal de kennis van die regionale verschillen verder uitdiepen. Zeven internationale sprekers brengen op deze studiedag in vier verschillende talen een overzicht van het leenrecht zoals het functioneerde in verschillende Europese historische regio's.

Dit colloquium gaat door te Brussel op 25 november 2011 in het Paleis der Academiën. Inschrijven kan via dit formulier.

 

Het Bynkershoek Instituut kondigt de volgende reeks symposia aan waarbij het onderzoek van Bastiaan van der Velden over de rechtsgeschiedenis van het idyllische Curaçao centraal staat. Over meerdere avonden zal hij zijn bevindingen aan het publiek meedelen. Voor wie wil wegdromen van rechtsgeschiedenis in zomerse temperaturen.

 

  • 16 December 2011 - Congres 'Law and Equity: Approaches in Roman and Common Law'

Op 16 december 2011 organiseert het Leidse dispuut voor Romeins recht en Europese rechtsgeschiedenis Philips van Leyden ter ere van zijn 50 jarig bestaan het congres Law and Equity; Approaches in Roman and Common Law.
De interactie tussen het ius civile en het ius praetorium heeft op dezelfde wijze het Romeinse recht beïnvloed, als de interactie tussen Law en Equity het Anglo-Amerikaanse recht. Tijdens dit congres wordt stilgestaan bij deze opvallende gelijkenis in structuur tussen beide rechtsstelsels. Twee historische introducties zullen worden gevolgd door een aantal lezingen over het materiële recht.
Voor meer informatie: www.lawandequity.nl

 

4. Varia

Met vriendelijke groet,

Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde.


M.m.v.
Chris Coppens
Frederik Dhondt
Margreet Duynstee
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Alain Wijffels

Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:

Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Margreet Duynstee
Chris Coppens

De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be

Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.