Woord Vooraf

 

Geachte lezer,

terwijl u dit leest is op dit moment een ware Gentse diaspora aan de gang. Meerdere leden van het Rechtshistorische Instituut bevinden zich in het buitenland. Meest bedrijvige van allen is Bruno Debaenst, die na Rijsel en Uppsala, zo meteen weer vertrekt naar het Max Planck in Frankfurt. Ondertussen heeft hij gezorgd voor de publicatie van zijn proefschrift. Daar heeft hij overigens zo hard aan gewerkt dat deel XXV van de Iuris Scripta Historica zal verschijnen voor deel XXIV (daarover en ook reeds over deel XXVI meer in een volgende nieuwsbrief). Uiteraard kunnen we U de lectuur warm aanbevelen.

Wij schrijven rechtsgeschiedenis, anderen maken ze. Op 1 juni ging in Parijs het Inaugural Congress door van het European Law Institute dat, op termijn, het Europese equivalent moet worden van het American Law Institute. Het heeft geen zin hier dit nieuwe initiatief uitgebreid te beschrijven, daar het niet mogelijk is de Parijse rede van Reinhard Zimmermann daarover ook nog maar te benaderen in eruditie en geestdrift. In afwachting van de publicatie ervan (hopelijk ook in een Nederlandse vertaling) verwijzen we nu reeds naar de website van het European Law Institute: http://www.europeanlawinstitute.eu/typo/index.php?id=110 Op deze site kan men nog steeds zijn kandidatuur als lid indienen via het formulier waarmee men zich ook kon inschrijven voor het congres. We roepen iedere lezer van de Courant op dat ook te doen en de collega's hiervoor warm te maken. Het European Law Institute wil zoveel mogelijk de Europese juristen verenigen en het kan toch niet dat de Belgen en de Nederlanders, wonende in het hart van Europa, zouden ontbreken.

 

Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST, Bram VAN DAEL & Sebastiaan VANDENBOGAERDE.

 

1. Recente Publicaties

• DEBAENST, Bruno, Een proces van bloed zweet en tranen! Juridisering van arbeidsongevallen in de negentiende eeuw in België, Brussel, KVAWK, Iuris Scripta Historica XXV, 2011, 503 p. (ISBN 9789065690838)

Deze studie is de wetenschappelijke uitgave van het proefschrift met de gelijknamige titel dat op 10 november 2010 verdedigd werd aan de Universiteit Gent. Hierin wordt het transitieproces inzake arbeidsongevallen bestudeerd vanuit de theoretische invalshoek van juridisering en dit aan de hand van een empirisch onderzoeksmodel. In de eerste hoofdstukken staan de grote evoluties in België centraal, in de periode van de jaren 1840 tot de wet op de arbeidsongevallen van 1903. Daarna wordt ingezoomd op de rechtspraktijk inzake arbeidsongevallen, aan de hand van ongepubliceerd archiefmateriaal uit het arrondissement Bergen.

 

• VAN STIPHOUT, Maurice A.H.P., Scheiding van Kerk en Staat en de ontwikkeling van de Kerk tot een zelfstandige geloofsgemeenschap. Studies over de rooms-katholieke Kerk vanuit juridisch perspectief (1790-1965), Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, 2011, xxiii + 278 p.

Deze studie vindt zijn oorsprong in de colleges over de historische ontwikkeling van een scheiding van kerk en staat die de auteur sinds 2005 als gastdocent geeft voor het vak Recht, religie en samenleving van de faculteiten der Rechts-geleerdheid en der Godgeleerdheid en Godsdienstwetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen.
In dit boek wordt getracht een overzicht te bieden van de complexe gelijktijdige processen die gepaard gaan met de introductie van het beginsel van een scheiding van kerk en staat in een context van geleidelijke democratisering, evenals de blijvende gevolgen hiervan voor de betrokken kerkgemeenschap, maar ook de samenleving als geheel, waarvan zowel de kerken en andere georganiseerde levensbeschouwingen evenals de organen van de staat (als bestuur van de samenleving) deel uitmaken.

Maurice van Stiphout (Helmond, Nederland, 1968) studeerde rechten in Leiden en canoniek recht en theologie in Leuven. Ook behaalde hij een master-diploma aan het ICO in Gent. Hij is als stafjurist verbonden aan de Interdiocesane Dienst voor het Katholiek Godsdienstonderwijs in Brussel en lid van het Instituut voor Bedrijfsjuristen.

• MULLER, Françoise, La Cour de Cassation belge à l'aune des rapports entre pouvoirs. De sa naissance dans le modèle classique de la séparation des pouvoirs à l'aube d'une extension de la fonction juridictionelle. 1832-1914/1936, Brugge, Die Keure, 2011, 498 p.

Deze uitgave van het doctoraal proefschrift onderzoekt de verschillende interacties tussen justitie en politiek door zich te richten op het hoogste rechtscollege in België. Deze interacties bevinden zich ondermeer in de wetgeving omtrent de gerechtelijke organisatie, de recrutering van magistraten en rechtspraak. Om de effectiviteit van de normen te bekijken, wordt theorie aan praktijk getoetst. De studie bekijkt de periode 1832, het jaartal waarin het Hof van Cassatie werd opgericht, tot 1936, waarin de Raad van State wordt opgestart.

De auteur is doctor in de geschiedenis, bachelor in de rechten en kandidaat in de politieke wetenschappen. Ze heeft vijf jaar gewerkt aan het Centre d'Histoire du Droit aan de UCL.

• BERKVENS, A.M.J.A., Soevereine Raad te Roermond, Justiz-Collegium te Geldern en Staats Hof van Gelre te Venlo. Hoofdlijnen van het procederen in civiele zaken in Spaans en nadien Oostenrijks, Pruisisch en Staats (Opper-)Gelre in eerste aanleg en in hoger beroep 1580-1795, Hilversum, Verloren, 112 p. (EAN 9789087041571)

Het grondgebied van de huidige provincie Limburg was ten tijde van het Ancien Régime verdeeld over een groot aantal soevereiniteiten en kende derhalve een gecompliceerde bestuurlijke en rechterlijke organisatie. Noord- en Midden-Limburg behoorden voor een groot deel tot het Overkwartier van Gelre, dat als onderdeel van de Zuidelijke Nederlanden onder Spaans bestuur stond. Hier fungeerde vanaf 1580 de Soevereine Raad te Roermond als hoogste rechter. Het ressort van de Soevereine Raad werd ten gevolge van de Spaanse Successieoorlog verdeeld tussen Pruisen, de Republiek en Oostenrijk, die elk voor hun territorium een eigen hoog rechterlijk college oprichtten, dan wel continueerden. In deze Procesgids wordt de geschiedenis van de drie hoge rechterlijke colleges in het Overkwartier gezamenlijk behandeld. Hierbij wordt vooral ingegaan op samenstelling en organisatie, competentie en instructies van de drie genoemde tribunalen. Daarna worden de civielrechtelijke procedures toegelicht aan de hand van enkele boeiende rechtszaken.

 

• BERKVENS, A.M.J.A. en VAN RENSCH, Th. J. (ed.), In hoede van rechte gekeerd. Opstellen ter gelegenheid van dertig jaar Werkgroep Limburgse Rechtsgeschiedenis, Maastricht, LGOG, 2010, 221p.

In hoede van rechte gekeerd bevat negen opstellen over de rechtsgeschiedenis van Limburg. Naast onderwerpen uit de wereldlijke rechtsgeschiedenis van Noord- en Midden-Limburg in de Middeleeuwen en de Vroege Nieuwe Tijd, wordt in een tweetal bijdragen aandacht besteed aan onderwerpen uit de geschiedenis van het kerkelijk recht. De bundel wordt besloten met twee bijdragen over de late achttiende en vroege negentiende eeuw. Dit twintigste deel van de Werken is opgedragen aan de nagedachtenis van de in september 2010 overleden Dr. P. J.H. Ubachs, vanaf de oprichting een actief lid van de Werkgroep Limburgse Rechtsgeschiedenis. In de bundel is een kort voor zijn overlijden voltooide bijdrage over het Trentse huwelijksdecreet ‘Tametsi' opgenomen.

In hoede van rechte gekeerd. Opstellen ter gelegenheid van dertig jaar Werkgroep Limburgse Rechtsgeschiedenis stond onder redactie van prof.dr. A.M.J.A. Berkvens en mr. Th.J. van Rensch. De bundel (ISBN 978-90-71581-14-4) telt 221 pagina's en is verkrijgbaar bij Bureau LGOG. LGOG-leden krijgen het boek thuisgestuurd door overmaking van 30 euro op ING-rek.nr. 103 78 80 t.n.v. LGOG te Maastricht o.v.v. Werken 20 en naam en adres. De afhaalprijs (Brusselsestraat 10D) bedraagt voor leden 25 euro.

Klik hier voor een uitgebreide inhoudsopgave van In hoede van rechte gekeerd én een overzicht van alle bij Bureau LGOG nog verkrijgbare Werken

2. Call For Papers

 

3. Kalender

• Op 7 juni 2011 is er de laatste lezing van het Forum Romanum van dit jaar, met als gastspreker Prof. Dr. Francisco J. Andrés Santos, hoogleraar Romeins recht aan de Universiteit van Valladolid. Professor Andrés' wetenschappelijke werk ligt op het gebied van het klassieke Romeinse recht (vooral zaken- en familierecht), de Romeinsrechtelijke traditie, met name die in Zuid-Amerika, bronnen en dogmatiek van het Byzantijnse recht, de ontwikkeling van het Europese privaatrecht. Het onderwerp van zijn lezing betreft dit laatstgenoemde rechtsgebied en heeft als titel: “Some Romanistic Critics on the Draft Common Frame of Reference (DCFR) of the European Private Law” Ter toelichting schrijft hij:

  The recent paper titled “Draft Common Frame of Reference” (DCFR) elaborated by two academic teams under the auspices of the European Commission turns up to be the source of a really unified European Private Law, at least in matters concerning the achievement of the internal market in the EU. However, in its final form, this text seems to be somehow with its back turned on the European tradition of the ius commune and to propose a mix-up of legal categories which, far from serving as a unifying factor, could contribute to distort the subsisting national legal systems and to make the unification more complicated. In this paper some subjects, taken out of the field of the law of obligations, will be exposed as examples of this fact.

  Is er nog een Europese toekomst voor onze Romeins- en kanoniekrechtelijke traditie? Het belooft een boeiende avond te worden.

  U bent op 7 juni weer welkom in de vertrouwde Faculteitskamer, zaal A101 Juridisch Instituut, Oudemanhuispoort. Aanvang ook weer zoals gebruikelijk, om 18.15 uur. Maaltijd na de lezing in de Academische Club. Vergeet niet u hiervoor op te geven per e-mail bij Erik Pool (eh7@xs4all.nl) of telefonisch: 020 6622467.

• Op 9 juni 2011 verdedigt Hein Vera zijn proefschrift "...dat men het goed van de ongeboornen niet mag verkopen". Het doctoraat werd gemaakt onder het promotorschap van prof. em. dr. G. J. Borger (UvA, VU) en prof. mr. C. J. H. Jansen (RUN). De verdediging begint om 10u30 in de aula van de Radboud Universiteit te Nijmegen. Aansluitend is een receptie voorzien. Geïnteresseerden kunnen hier meer informatie aantreffen of rechtstreeks Hein Vera aanspreken.

Vanaf 15.00 uur Ontvangst

15.30 uur  Welkom door de voorzitter van de stichting, dr. Maarten van Boven

15.40 uur  Procesgidsen, wat doe je er mee?, door dr. Paul Brood, mederedacteur van de reeks Procesgidsen

16.00 uur  De Roermondse civiele rechtspraak, door prof.dr. Louis Berkvens, auteur van de te presenteren Procesgids

16.15 uur  Officiële presentatie door de voorzitter van de stichting en de president van de rechtbank in Roermond, mr. Peter Pulles

16.20 uur  De rechtbank in Roermond, door de president van de rechtbank

16.30 uur  Feestelijke dronk

Praktisch: om deel te nemen dient U een emailbericht te sturen aan:eva.rijsdijk@nationaalarchief.nl

Nadere informatie:

- over de bijeenkomst: Paul Brood, Nationaal Archief, 070-3315533, paul.brood@nationaalarchief.nl

- over de reeks Procesgidsen: Anja van Leusden, Uitgeverij Verloren, 035-6859856, anja@verloren.nl

4. Varia

Aan de VU in Amsterdam is er een halve vacature voor een docent rechtsgeschiedenis (tijdelijk contract). Promotie is niet vereist. Voor verdere informatie, zie: http://www.vu.nl/nl/werken-bij-de-vu/vacatures/2011/1-2011-00136.asp

Onlangs werd een nieuw muntstuk van twee euro in omloop gebracht. Het gaat om een primeur, namelijk een munt met twee vrouwen op de kop. Deze twee vrouwen behoren niet tot de Koninklijke dynastie, zoals gebruikelijk, maar zijn deze keer twee boegbeelden uit de vrouwenbeweging in België uit het begin van de twintigste eeuw. Isala Van Diest was de eerste vrouwelijke arts en Marie Popelin de eerste Belgische vrouw met een rechtendiploma. Er worden vijf miljoen stuks van deze nieuwe euromunt in omloop gebracht om de 100ste verjaardag van de Internationale Vrouwendag te vieren. Misschien loopt U binnenkort dus wel onbewust met twee feministes op zak! U weze gewaarschuwd! ;-)

 

 

 

 

 

Met vriendelijke groet,

Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Bram Van Dael,
Sebastiaan Vandenbogaerde.

M.m.v.
Chris Coppens
Frederik Dhondt
Margreet Duynstee
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Alain Wijffels