Woord Vooraf

 

Beste lezer,

 

Een nieuwe wind waait door de nieuwsbrief

Zoals u aan de banner kan zien, heeft Bruno Debaenst zich ondertussen goed geïntegreerd in Frankfurt, terwijl Bram Van Dael in Gent de nieuwsbrief in een nieuw kleedje gestopt heeft. De toekomst van de Rechtshistorische Courant lijkt zo alvast verzekerd.

Toch blijft er iets knagen. Zeven jaar geleden ging deze nieuwsbrief van start als een nieuwsbrief over de rechtsgeschiedenis van de Nederlanden. In de praktijk blijkt echter de laatste jaren dat vooral het Belgische aandeel toeneemt, terwijl de Nederlandse afneemt. Zo zijn er 250 Belgische abonnees en slechts 150 Nederlandse. Het ‘land van zestien miljoen mensen’ (om Fluitsma en Van Tijn even te parafraseren) blijft dus achter. Voor een deel komt dit omdat we geen Nederlandse hoofdredacteur hebben. We denken dan ook druk na over een formule waarin een Nederlandse hoofdredacteur ervoor zorgt dat Nederland meer aan bod kan komen en waarbij Nederlandse emailadressen gemakkelijker zouden binnenstromen, door bijvoorbeeld aan Nederlandse kant te werken onder de auspiciën van de Stichting Oud-Vaderlands Recht.

 

D. HEIRBAUT, B. DEBAENST & B. VAN DAEL.

 

1. Recente Publicaties

• DE KEYZER, Diane, De Engeltjesmaaksters. Abortus toen het niet mocht, Leuven, Van Halewyck, 390p.

Wie waren die zo verguisde engeltjesmaaksters en wie klopte wanhopig bij hen aan omdat ze af wilden van hun 'pakje'? Diane De Keyzer kreeg inzage in de gerechtelijke dossiers van twintig abortusprocessen uit de periode 1895-1915. Deze schat van wonderlijke verhalen geeft een bijzondere inkijk in de levensomstandigheden van de betrokkenen: de ongewenst zwangere vrouw, de medeplichtige, de verwekker, de verklikker, de engeltjesmaakster zelf. Vooral volksvrouwen liepen tegen de lamp, burgerdames konden immers terecht bij een bevriende arts die een propere curettage als een risicoloze vriendendienst beschouwde. In De engeltjesmaaksters krijgen de verhalen van honderd jaar geleden een actueel karakter omdat ook getuigen van nu aan het woord komen. Zij spreken over de decennia van net voor de abortuswet van 1990, over hun tocht naar Nederland en over de laatste engeltjesmaaksters, zoals Madame Salle van de Glazen Trap.

• JELOWIK, Lieselotte, Briefe Leopold August Warnkönigs an Karl Josef Anton Mittermaier 1833-1858, Frankfurt am Main, Vittorio Klostermann Verlag, 230p.

Leopold August Warnkönig was een belangrijke figuur voor de rechtsgeschiedenis in de zuidelijke Nederlanden. Hij was immers professor aan de universiteiten van Leuven, Gent en Luik. De briefwisseling van Warnkönig met Karl Josef Anton Mittermaier tussen 1833 en 1858 wordt nu door het Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte heruitgegeven in de reeks "Juristische Briefwechsel des 19. Jahrhunderts".

• PEIREN, L., Wij zijn de AC. 100 jaar Algemene Centrale. 200 jaar syndicale geschiedenis, Brussel/Gent, Amsab-ISG, 192p.

De Algemene Centrale viert haar honderdste verjaardag. In 1909 verenigden de bouwarbeiders van verschillende socialistische vakverbonden zich in de Centrale Vereeniging van Bouwvakkers, de allereerste – socialistische – vakbondscentrale van ons land. In de loop der jaren sloten arbeidersbonden uit tal van andere sectoren aan bij de krachtenbundeling die we vandaag kennen als de Algemene Centrale. Maar de kiemen van haar bestaan gaan terug tot de Franse Revolutie, wanneer de eerste arbeiders zich ondanks de heersende wetten verenigden om zich los te wrikken van het juk van het kapitaal en de desastreuze gevolgen van de industriële revolutie. Het zijn de haarkappers en sigarenmakers, de marmerbewerkers, steenkappers, steenbakkers en kasseileggers, de arbeiders uit de petrochemie en de petroleumnijverheid, de houtbewerkers, glasblazers en mijnwerkers, het schoonmaakpersoneel, de grafische arbeiders en de schilders, de arbeiders uit de leer- en vellennijverheid of – meer recent – de uitzendkrachten of zij die voor dienstencheques of in de beschutte werkplaatsen werken, die samen de Algemene Centrale groot hebben gemaakt. Over hen gaat dit boek, over hun strijd en hun overwinningen, over hun acties en verwezenlijkingen, hun slagvaardigheid en solidariteit.

 

• TOLLET, A., Samen aan tafel. 100 jaar Horval, Brussel/Gent, Amsab-ISG, 208p.

De Centrale Voeding-Horeca-Diensten van het ABVV is honderd jaar oud. In 1908 werd de Landelijke Federatie der Voedingsarbeiders opgericht door de Federatie van de Chocoladebewerkers en de Suikerbakkers aan de ene kant en de Nationale Federatie van de Bakkersgasten aan de andere kant. In 1930 sloot het horecapersoneel zich aan bij deze twee vakfederaties. In de drie boeiende hoofdstukken van dit boek spelen vooreerst de chocoladebewerkers en de suikerbakkers, vervolgens de bakkers, en tot slot het horecapersoneel de hoofdrol. De auteur bestudeert hun leefwereld en hun situatie op de werkvloer om na te gaan waarom zij vakbonden in het leven riepen, om vervolgens hun vakorganisaties onder de loep te nemen. Niemand van deze mensen zou echter een baan gehad hebben indien er geen vraag was naar het product dat ze vervaardigden of naar de diensten die ze leverden. Chocolade en brood, cafés, restaurants en hotels krijgen bijgevolg een belangrijke rol in het verhaal van deze arbeiders, omdat ze elk vorm gaven aan de geschiedenis en de totstandkoming van de Voedingscentrale en – daardoor ook – aan de ontwikkeling van de Belgische vakbeweging.

• Tot slot...

Bij de ASBL Publications des Facultés Universitaires Saint-Louis zal een liber amicorum verschijnen voor Gilbert Hanard, professor Romeins recht aan deze instelling, onder de titel "Le droit romain d'hier à aujourd'hui. Collationes et oblationes". De overhandiging van dit boek vindt plaats op 8 mei. Geïnteresseerden kunnen voor 2 april 2009 intekenen aan het gunsttarief van 85 euro; daarna kost het werk 95 euro. Intekenen kan door een mailtje te sturen naar thoua@fusl.ac.be.

2. Call For Papers

• Op 22 en 23 mei 2009 organiseert de Société d'histoire du droit et des institutions des pays flamands, picards et wallons zijn jaarlijkse studiedagen in Péronne (Picardie-Somme). Dit jaar werd als thema gekozen voor "Diplomates et Diplomatie"; de keuze voor dit thema houdt niet in dat men niet over iets anders mag komen spreken, de organisatie voorziet een halve dag voor andere thema's. De gevoerde taal is het Frans of het Nederlands (in dit laatste geval voegt men een franstalige samenvatting bij de paper). De papers moeten de organisatie bereiken vóór 13 maart 2009 op

Prof. E.C. Coppens
Hollestraat 38
NL-6612AW Nederasselt

of elektronisch naar c.coppens@jur.ru.nl

3. Kalender

• 5-6 maart 2009: het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en de Universiteit van Amsterdam organiseren gezamenlijk een tweedaags congres over "The End of Neutrality? Neutrality during World War I" in Amsterdam. De informatiebrochure vindt u in pdf hier! Inschrijven kan door voor 2 maart een email te sturen naar s.f.kruizinga@uva.nl. De prijs is 15 euro per dag (met daarbij koffie/thee, lunch en drankjes), lezingen zijn in het Engels.

• De derde editie van het "Café des droits anciens" gaat door op vrijdag 6 maart. Om 14u zal Frederik Dhondt er spreken over "la Succession d'Espagne aux XVIIe et XVIIIe siècles (entre droit privé et droit international)." Dit gaat door op de tweede verdieping van de rechtsfaculteit te Namen, meerbepaald in de salle academique.

• Het Centre Georges Chevrier - waarmee we ons aan de Université de Bourgogne bevinden - organiseert op 12 en 13 maart 2009 een colloquium over "Les acteurs de la guerre". Dit internationale treffen gaat door te Dijon, in de Salle des États van het Palais des ducs de Bourgogne. Voor meer informatie kan u altijd hier een kijkje nemen. De toegang is gratis.

• Om 10u30 gaan op 24 maart 2009 in zaal Rector Vermeylen van Het Pand (Onderbergen 1, Gent) de Ontmoetingen François Laurent door van de faculteit rechtsgeleerdheid van de Universiteit Gent (klik hier). Prof. dr. P. Wautelet (Universiteit Luik) zal er spreken over "François Laurent: een model voor de rechtswetenschapper anno 2009?" Inschrijven kan door een mailtje te sturen aan mevrouw Rosa De Schepper.

• Op 27 maart 2009 komt de Edinburgh Roman Law Group bij elkaar, een organisatie van het Centre for Legal History van de University of Edinburgh. Dr. Simon Corcoran, Research Fellow van het Projet Volterra van het University College London, zal spreken over "Justinian and his two codes: revisiting P.Oxy.1814". Dit gaat door in de Lorimer Room, Old College, University of Edinburgh om 5.30 p.m. Voor het dinner nadien, dat "aux frais des participants" is, kan u best inschrijven bij dr. Paul du Plessis.

• 3 april 2009: in de Newberry Library van Chicago heeft een symposium plaats over "Comparative Early Modern Legal History". Voor meer informatie kijkt u op deze webpagina, of contacteert u prof. Richard Ross.

• Voor de Universiteit van Nijmegen wordt april 2009 een drukke maand. Op 6 april - om 15u30 - zal Joost Pikkemaat er zijn proefschrift verdedigen. De titel luidt "Viglius van Aytta als hoogleraar te Ingolstadt, onderzoek naar de invloed van de rechtspraktijk, de traditionele rechtsgeleerdheid en de doorwerking van het humanisme op de colleges van Viglius van Aytta te Ingolstadt (1537-1542)". Op 23 april zal mr. drs. J. Roes zijn benoeming tot hoogleraar aan de faculteit rechtsgeleerdheid met de leeropdracht deontologie en de geschiedenis van het notariaat aanvaarden met het uitspreken van een rede "De goede, afvallige notaris. Een mild oordeel van een vergevingsgezinde oud-stadsgenoot, ruim anderhalve eeuw na het verscheiden van de Groenlose notaris en apostaat mr. Jacobus Henricus van Basten Batenburg (1785-1852)." Dit om 15.45 uur precies. Beiden gaan door in de aula van de Radboud Universiteit Nijmegen op de Comeniuslaan 2, 6525HP Nijmegen.

• Het Belgische Rijksarchief organiseert op 5 mei 2009 een studiedag "Notariaat en archief". Het programma en meer informatie over hoe u kan inschrijven, kan u op deze webpagina bekijken.

• Van woensdag 8 tot zaterdag 11 juli 2009 organiseert de University of Exeter de 19th British Legal History Conference. Onderwerp is dit keer "Making Legal History. Methodologies, Sources and Substance". Voor meer informatie over waar en hoe, en de nodige documenten ter inschrijving, kan u altijd terecht op de website van de Conference zelf.

• Aan het Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte gaat in het kader van de Exzellenzcluster 243 van 9 tot 11 juli 2009 een congres door over "Herausbildung von Formen gesellschaftlicher Selbstorganisation als Voraussetzung regulierter Selbstregulierung" en 3 en 4 september 2009 over "Völkerrechtsgeschichte 19. Jahrhundert".

• 8-10 september 2009: eveneens aan het Max-Planck-Institut gaan de studiedagen "Paläographie und Philologie der juristischen Texte des lateinischen Mittelalters" door.

4. Varia

We willen hier nog even opmerken dat de werken begonnen zijn aan de samenstelling van een volume van de "Bibliography of Non-University Dutch Jurists", een samenwerking van het Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte met de Koninklijke Nederlandse Academie. De Nederlandse jurist Simon van Leeuwen (1626-1682) werd als voorbeeld gebruikt.

 

Met vriendelijke groet,

Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Bram Van Dael.
M.m.v.
Chris Coppens
Frederik Dhondt
Margreet Duynstee
Sjoerd Faber
Rik Opsommer
Alain Wijffels